ชื่ออื่น ๆ

หญ้าตาปู (ขอนแก่น)

จุกนกยูงชนิดนี้เป็นไม้ล้มลุกปีเดียว ลำต้นสั้นมาก

 ใบเดี่ยว เรียงเวียนเป็นกระจุกแบบกุหลาบซ้อนรูปแถบ กว้าง ๑-๒ มม. ยาว ๒-๒.๕ ซม. เกลี้ยง ปลายแหลม โคนหุ้มลำต้น ขอบเรียบ เส้นใบมีจำนวนมากและขนานไปกับขอบใบ ไม่มีก้านใบดอกแยกเพศร่วมช่อ ช่อดอกโดด มีจำนวนมากก้านช่อยาวได้ถึง ๑๕ ซม. เกลี้ยง กาบหุ้มก้านช่อดอกยาว ๒.๕-๓ ซม. เกลี้ยง ปลายกาบแหลม ที่ปลายก้านเป็นช่อแบบช่อกระจุกแน่น รูปไข่ถึงรูปทรงกลม สีน้ำตาล เส้นผ่านศูนย์กลาง ๓-๕ มม. ยาว ๒-๕ มม. เกลี้ยง ฐานดอกร่วมรูปคล้ายกระบอง ใบประดับรูปไข่กลับถึงรูปใบหอกกลับ ยาว ๑.๕-๒ มม. สีน้ำตาล เกลี้ยงปลายมน เรียงเป็นวงซ้อนกันหลายชั้น ใบประดับย่อยรูปใบหอกกลับถึงรูปรี ยาวประมาณ ๑.๕ มม. สีน้ำตาล

อมดำ เกลี้ยง ปลายแหลม แต่ละดอกมีกลีบรวม ๕-๖ กลีบ เรียงเป็น ๒ ชั้น ชั้นละ ๒-๓ กลีบ ดอกเพศผู้มีกลีบรวมชั้นนอกเชื่อมกันเป็นรูปคล้ายกาบ ยาวประมาณ ๑.๕ มม. สีน้ำตาล ปลายแยกเป็น ๒ แฉก ปลายแหลมเกลี้ยง กลีบรวมชั้นในเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ปลายแยกเป็น ๓ แฉก ขนาดเท่ากัน เกลี้ยง มีต่อมสีดำบริเวณกลางแฉก เกสรเพศผู้ ๖ เกสร อับเรณูสีดำ ดอกเพศเมียมีกลีบรวมชั้นนอก ๓ กลีบ พบน้อยที่มี ๒ กลีบ รูปแถบ ยาว ๑-๑.๕ มม. ปลายแหลม สีน้ำตาล เกลี้ยง กลีบรวมชั้นใน ๓ กลีบ พบน้อยที่มี ๒ กลีบ รูปแถบ ยาว ๑-๑.๕ มม. ปลายแหลม สีน้ำตาล มีขนสีขาวบริเวณส่วนกลางจนถึงส่วนปลาย ไม่มีต่อมสีดำ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๓ เส้น

 ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู กว้าง ๐.๕-๐.๗ มม. ยาวประมาณ ๐.๕ มม. ผนังบาง มี ๓ พู แต่ละพูมี ๑ เมล็ด เมล็ดรูปทรงรีถึงทรงรูปไข่ สีน้ำตาล

 จุกนกยูงชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค ยกเว้นภาคใต้ พบขึ้นตามทุ่งหญ้า ดินทราย ลานหินทรายที่ชุ่มน้ำ ในนาข้าว ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลถึงประมาณ ๑,๐๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนสิงหาคมถึงมกราคม ในต่างประเทศพบที่อินเดียและอินโดนีเซีย.