ชื่ออื่น ๆ

หญ้าตาปู (ขอนแก่น)

จุกนกยูงชนิดนี้เป็นไม้ล้มลุกปีเดียว ลำต้นสั้นมาก มักขึ้นเป็นกอ

 ใบเดี่ยว เรียงเวียนเป็นกระจุกแบบกุหลาบซ้อนรูปแถบ กว้าง ๑.๕-๕ มม. ยาว ๒-๗ ซม. ปลายแหลม

 ดอกแยกเพศร่วมช่อ ช่อดอกโดด มีจำนวนมากก้านช่อยาวได้ถึง ๒๐ ซม. กาบหุ้มก้านช่อดอกยาว ๒-๕ ซม. เกลี้ยง ปลายกาบแหลม อาจแยกเป็น ๒-๓ แฉก ที่ปลายก้านเป็นช่อแบบช่อกระจุกแน่น รูปทรงกลมถึงรูปไข่หรือรูปคล้ายกระบอง สีน้ำตาลอ่อน เส้นผ่านศูนย์กลาง ๒.๕-๖ มม. ยาว ๓-๗ มม. เกลี้ยง ฐานดอกร่วมรูปคล้ายกระบอง ใบประดับรูปไข่กลับ ยาวประมาณ ๑.๕ มม. สีน้ำตาลอ่อน เกลี้ยง ปลายมน เรียงเป็นวงซ้อนกันหลายชั้น ใบประดับย่อยรูปไข่กลับ ยาวประมาณ ๑.๕ มม. สีน้ำตาล เกลี้ยง ปลายแหลม ดอกเพศผู้อยู่รอบในและรอบนอก ดอกเพศเมียอยู่ระหว่างกลางแต่ละดอกมีกลีบรวม ๕ กลีบ เรียงเป็น ๒ ชั้น ชั้นละ ๒-๓ กลีบ ดอกเพศผู้มีกลีบรวมชั้นนอกเชื่อมกันเป็นรูปคล้ายกาบ ปลายหยักมน ยาว ๑-๑.๕ มม. สีน้ำตาลอ่อน เกลี้ยง กลีบรวมชั้นในเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ปลายแยกเป็น ๓ แฉก แฉกหนึ่งมีขนาดใหญ่ปลายมน อีก ๒ แฉกมีขนาดเล็กกว่า ปลายแหลม เกลี้ยงมีต่อมสีดำบริเวณกลางแฉก เกสรเพศผู้ ๖ เกสร อับเรณูสีดำ ดอกเพศเมียมีกลีบรวมชั้นนอก ๒ กลีบ รูปเรือมีปีกตามขอบและที่สันกลางกลีบ ยาว ๑-๑.๓ มม. สีน้ำตาลอ่อน ด้านนอกเกลี้ยง ด้านในมีขนยาวประปรายกลีบรวมชั้นใน ๓ กลีบ รูปแถบ ปลายเรียวแหลม กลีบหนึ่งใหญ่กว่าอีก ๒ กลีบ ยาว ๑-๑.๓ มม. สีน้ำตาลอ่อนมีขนสีขาวเล็กน้อยที่ปลายกลีบ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบมี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๓ เส้น

 ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู กว้าง ๐.๗-๑ มม. ยาวประมาณ ๐.๕ มม. ผนังบาง มี ๓ พู แต่ละพูมี ๑ เมล็ด เมล็ดรูปทรงรีถึงทรงรูปไข่ สีเหลืองอมส้ม

 จุกนกยูงชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค ยกเว้นภาคเหนือ พบขึ้นตามทุ่งหญ้า ดินทราย ลานหินทรายที่ชุ่มน้ำ ข้างแหล่งน้ำ นาข้าว ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลถึงประมาณ ๔๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนกันยายนถึงมีนาคม ในต่างประเทศพบที่อินเดีย จีน เวียดนาม อินโดนีเซียและฟิลิปปินส์.