จีปุกดอย ๑

Ardisia corymbifera Mez var. corymbifera

ไม้พุ่ม กิ่งอ่อนมีขนสีเหลืองหรือมีต่อมเป็นปุ่มเล็กสีค่อนข้างแดง กิ่งแก่มีขนประปรายหรือค่อนข้างเกลี้ยง ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกแกมรูปขอบขนานถึงรูปขอบขนาน ช่อดอกคล้ายช่อซี่ร่มเชิงประกอบ มีช่อย่อยแบบช่อซี่ร่ม ออกตามปลายกิ่ง มีขนสั้นสีน้ำตาลแดงประปราย ดอกสีขาวหรือสีชมพูผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงค่อนข้างกลม ผิวมีต่อมสีดำอยู่ทั่วไป สุกสีแดงแกมชมพู มี ๑ เมล็ด รูปคล้ายผล

จีปุกดอยชนิดนี้เป็นไม้พุ่ม สูง ๑-๓ ม. บางครั้งอาจพบสูงได้ถึง ๕ ม. กิ่งรูปทรงกระบอก กิ่งอ่อนมีขนสีเหลืองหรือมีต่อมเป็นปุ่มเล็กสีค่อนข้างแดง กิ่งแก่มีขนประปรายหรือค่อนข้างเกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกแกมรูปขอบขนานถึงรูปขอบขนาน กว้าง ๒-๓.๘ ซม. ยาว ๘-๑๕ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนรูปลิ่มถึงมน ขอบค่อนข้างเรียบถึงเป็นคลื่น และมีต่อมอยู่ที่มุมหยักตามขอบใบด้านบนเกลี้ยงเป็นมัน ด้านล่างมีขนสั้นนุ่ม มีต่อมสีดำกระจายจำนวนมาก เส้นแขนงใบข้างละ ๑๕-๒๐ เส้น ปลายเส้นโค้งจดกันใกล้ขอบใบ และมีเส้นใบย่อยเชื่อมต่อถึงต่อมที่ขอบใบ ก้านใบยาว ๕-๘ มม. มักมีร่องเล็กตามยาวและปุ่มเล็กประปราย

 ช่อดอกคล้ายช่อซี่ร่มเชิงประกอบ มีช่อย่อยแบบช่อซี่ร่ม ออกตามปลายกิ่ง มีขนสั้นสีน้ำตาลแดงประปราย ก้านช่อยาว ๐.๕-๑ ซม. ช่อย่อยแต่ละช่อยาว ๑-๓ ซม. มี ๒-๔ ดอก ก้านดอกยาว ๑-๑.๕ ซม. ปลายก้านอวบหนากว่าโคนก้าน มีปุ่มเล็ก กลีบเลี้ยงยาวประมาณ ๓ มม. ติดทน โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็นแฉกเล็กมาก ๕ แฉก รูปไข่หรือรูปไข่แกมรูปขอบขนานถึงรูปรี กว้างประมาณ ๑.๕ มม. ปลายมนหรือแหลม ด้านนอกเกลี้ยงหรือมีขนเล็กน้อย มีต่อมสีดำ กลีบดอกสีขาวหรือสีชมพู ยาว ๖-๘ มม. โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปไข่ ปลายแหลม กว้างประมาณ ๔ มม. ยาวประมาณ ๖ มม. มีต่อมสีดำ เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ติดที่โคนหลอดกลีบดอกก้านชูอับเรณูสั้น อับเรณูรูปไข่หรือรูปใบหอก ยาวประมาณ ๕ มม. ปลายแหลม ด้านนอกมีต่อมโปร่งแสงรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๑ ช่อง มีออวุลตั้งแต่จำนวนน้อยถึงมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียว ยาว ๕-๖ มม. ยอดเกสรเพศเมียเล็กแหลม

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงค่อนข้างกลมเส้นผ่านศูนย์กลาง ๗-๘ มม. ผิวมีต่อมสีดำอยู่ทั่วไป สุกสีแดงแกมชมพู มี ๑ เมล็ด รูปคล้ายผล

 จีปุกดอยชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือและภาคกลาง พบตามป่าดิบ ป่าดิบเขา และป่าเบญจพรรณชื้น ที่สูงจากระดับทะเล ๗๐๐-๒,๕๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเกือบตลอดปีในต่างประเทศพบที่จีนและเวียดนาม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จีปุกดอย ๑
ชื่อวิทยาศาสตร์
Ardisia corymbifera Mez var. corymbifera
ชื่อสกุล
Ardisia
คำระบุชนิด
corymbifera
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Mez, Carl Christian
ชื่อชนิดย่อย (ถ้ามี)
var. corymbifera
ชื่อผู้ตั้งชนิดย่อย (ถ้ามี)
- -
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1866-1944)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางจารีย์ บันสิทธิ์