กล่ำผี

Sauropus orbicularis Craib

ชื่ออื่น ๆ
กวางเขายี (ลำพูน); คำผีน้อย, สีเสียดโคก (เลย)
ไม้พุ่ม ผลัดใบ กิ่งรูปสี่เหลี่ยม สีแดงเรื่อ ใบเรียงสลับ ค่อนข้างกลมหรือรูปรีกว้าง หูใบเรียวแหลม ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามง่ามใบ ดอกเพศผู้สีเหลือง ดอกเพศเมียสีม่วงแดง ทั้ง ๒ ชนิดมีแต่กลีบเลี้ยง ผลมี ๓ พูตามยาว แก่จัดแตกเป็น ๓ ซีก

กล่ำผีเป็นไม้พุ่ม ผลัดใบ สูงประมาณ ๖๐ ซม. แตกกิ่งมาก กิ่งเป็นสี่เหลี่ยม สีแดงเรื่อ ๆ

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ ค่อนข้างกลมหรือรูปรีกว้าง กว้าง ๑-๑.๗ ซม. ยาว ๑.๕-๒.๕ ซม. ปลายมนมีติ่งสั้น โคนมนแผ่นใบค่อนข้างบาง เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๖ เส้น ปลายจรดกัน เห็นได้ชัดทางด้านล่าง ก้านใบยาวประมาณ ๘ มม. หูใบเล็ก รูปสามเหลี่ยมปลายเรียวแหลม

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามง่ามใบ ดอกเล็ก ไม่มีกลีบดอก บานทีละดอก ดอกเพศผู้มีกลีบเลี้ยงสีเหลือง เล็กมากมี ๖ แฉก รูปสามเหลี่ยมปลายมนและหยักตื้น ๆ ก้านชูอับเรณูสั้นและเชื่อมติดกัน ดอกเพศเมียมีกลีบเลี้ยงสีม่วงแดงเล็กมาก มี ๖ แฉก รูปไข่กลับ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปกรวย คว่ำปลายตัด มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด มีร่องตามยาว ๖ ร่อง ก้านยอดเกสรเพศเมีย ๓ อัน ยอดเกสรเพศเมีย แต่ละอันแยกเป็น ๒ แฉก โค้งลง

 ผลเล็กมาก มี ๓ พูตามยาว แก่จัดแตกเป็น ๓ ซีก แต่ละซีกมี ๑ เมล็ด

 กล่ำผีเป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันตกเฉียงใต้ ขึ้นในป่าดิบและป่าเบญจพรรณที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๔๐๐-๗๐๐ ม. ใบสดตำใช้รักษาแผลพุพอง.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
กล่ำผี
ชื่อวิทยาศาสตร์
Sauropus orbicularis Craib
ชื่อสกุล
Sauropus
คำระบุชนิด
orbicularis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Craib, William Grant
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1882-1933)
ชื่ออื่น ๆ
กวางเขายี (ลำพูน); คำผีน้อย, สีเสียดโคก (เลย)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ศ. ดร.เต็ม สมิตินันทน์