แคทะเล

Dolichandrone spathacea (L. f.) K. Schum.

ชื่ออื่น ๆ
แคน้ำ (ใต้)
ไม้ต้น แตกกิ่งต่ำ เปลือกนอกสีเทา เปลือกในสีชมพูอ่อน ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก มีใบย่อย ๗-๙ ใบ เรียงตรงข้ามรูปไข่หรือรูปรี ช่อดอกแบบช่อกระจะสั้น ออกตามปลายกิ่ง ดอกสีขาวผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝัก แบนยาว เมล็ดริปสี่เหลี่ยมผืนผ้า แบน มีปีกด้านข้างเป็นเนื้อเดียวกันคล้ายกับเนื้อของแผ่นไม้ก๊อก

แคทะเลเป็นไม้ต้นขนาดเล็ก สูง ๔-๑๐ ม. แตกกิ่งตํ่า เรือนยอดแผ่กว้างแน่นทึบคลุมเกือบตลอดลำต้นเปลือกนอกสีเทา ค่อนข้างเรียบหรือแตกเป็นร่องตื้น ๆ เปลือกในสีชมพูอ่อน

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ยาว ๑๐-๓๐ ซม. มีใบย่อย ๗-๙ใบ เรียงตรงข้ามรูปไข่หรือรูปรี กว้าง ๓-๗ ซม. ยาว ๘-๑๕ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนมน เบี้ยวเล็กน้อย ยกเว้นโคนของใบย่อยที่ปลายก้าน ขอบเรียบ ก้านใบย่อยยาว ๐.๔-๑ ซม. ใบแห้งสีคล้ำเกือบเป็นสีดำ ด้านล่างมีต่อมสีดำประปรายตามแนวเส้นกลางใบ

 ช่อดอกแบบช่อกระจะสั้น ออกตามปลายกิ่ง ก้านช่อยาว ๒-๔ ซม. มี ๒-๗ ดอก แต่ละช่อมีดอกบานครั้งละ ๑-๒ ดอก ดอกบานกลางคืน ก้านดอกยาว ๑.๕-๓.๓ ซม. ดอกตูมรูปกรวยแหลม ยาว ๓-๗ ซม. ปลายโค้งเป็นจะงอยกลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกัน มีรอยฝาด้านเดียวลงมาเกือบ ถึงโคนคล้ายกาบใบประดับ ปลายเรียวแหลม โค้งงอกลีบดอกสีขาวโคนเชื่อมติดกันคล้ายรูปแตร ยาว ๑๑-๑๘ ซม. ปากหลอดเป็นรูปปากเปิด กว้าง ๗-๑๓ ซม. แยกเป็นกลีบบน ๓ กลีบ กลีบล่าง ๒ กลีบ ขอบกลีบย่นไม่เป็นระเบียบ เกสรเพศผู้ ๒ คู่ อยู่ในปากหลอด แต่ละศู่ ยาวไม่เท่ากันรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียรูปเส้นด้ายยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒ แฉก

 ผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝักแบนยาว ปลายแหลมโค้ง กว้าง ๒-๓ ซม. ยาว ๔๐-๖๐ ซม. เมื่อแห้งแตกเป็น ๒ ซีก เมล็ดรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า แบน มีปีกด้านข้างเป็นเมื่อเดียวกันคล้ายกับเมื่อของแผ่นไม้ก๊อก กว้าง ๖-๘ ซม. ยาว ๑.๓-๒ ซม.

 แคทะเลมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ พบตามชายฝั่งทะเลตลอดส่งอ่าวไทย และส่งทะเลอันดามันขึ้นตามป่าชายเลนด้านหลังที่มีนํ้ากร่อย ออกดอกเดือนธันวาคมถึงสิงหาคม เป็นผลเดือนพฤษภาคมถึงกันยายน ในต่างประเทศพบตามป่าชายเลน ตั้งแต่ชายส่งทะเลภาคใต้ของอินเดีย ศรีลังกา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตลอดภูมิภาคมาเลเซียจนถึงหมู่เกาะนิวแคลโดเนีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
แคทะเล
ชื่อวิทยาศาสตร์
Dolichandrone spathacea (L. f.) K. Schum.
ชื่อสกุล
Dolichandrone
คำระบุชนิด
spathacea
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Linnaeus, Carl
- Schumann, Karl Moritz
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Linnaeus, Carl (1741-1783)
- Schumann, Karl Moritz (1851-1904)
ชื่ออื่น ๆ
แคน้ำ (ใต้)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ศ. ดร.ธวัชชัย สันติสุข