เต็ม

Madhuca klackenbergii Chantar.

ไม้ต้นขนาดเล็ก ลำต้น กิ่ง และใบมีน้ำยางสีขาว กิ่งมีขนสีน้ำตาลอมแดงหนาแน่นหรือประปราย ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีหรือรูปขอบขนาน ดอกเดี่ยว ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ มี ๔-๑๒ ดอก ดอกสีนวลหรือสีเหลืองอมเขียว ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด ทรงรูปไข่กลับ เมล็ดแบน รูปรีกว้าง สีน้ำตาล มักมี ๑ เมล็ด

เต็มเป็นไม้ต้น สูงประมาณ ๘ ม. ลำต้น กิ่ง และใบมีน้ำยางสีขาว กิ่งมีขนสั้นสีน้ำตาลอมแดงหนาแน่นหรือประปราย

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีหรือรูปขอบขนาน กว้าง ๓.๕-๕ ซม. ยาว ๖-๑๓.๕ ซม. ปลายแหลม โคนสอบเรียวเป็นครีบ ขอบเรียบ แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ใบอ่อนมีขนแบบขนแกะ เมื่อแก่เกลี้ยง เส้นกลางใบนูนและเป็นสันทางด้านบน มนกลมทางด้านล่าง เส้นแขนงใบข้างละ ๑๑-๑๔ เส้น ปลายเส้นโค้งจดกับเส้นถัดขึ้นไปใกล้ขอบใบค่อนไปทางปลายใบ เส้นแขนงใบขนานกัน มีเส้นใบย่อยเป็นร่างแหระหว่างเส้นแขนงใบ ก้านใบยาว ๑-๑.๕ ซม. ส่วนปลายเป็นร่องทางด้านบน ส่วนโคนมนกลม มีขนสั้นสีน้ำตาลอมแดงหนาแน่น เมื่อแก่เกือบเกลี้ยง

 ดอกเดี่ยว ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ มี ๔-๑๒ ดอก ก้านดอกรูปสามเหลี่ยม ยาว ๔-๕ มม. มีขนสั้นนุ่มสีน้ำตาลแดงหนาแน่น ดอกสีนวลหรือสีเหลืองอมเขียว กลีบเลี้ยง ๔ กลีบ เรียงเป็น ๒ วง กลีบวงนอก ๒ กลีบ รูปรีกว้างหรือรูปไข่กว้าง กว้าง ๓-๓.๘ มม. ยาว ๔.๓-๕ มม. ผิวด้านนอกมีขนสั้นนุ่มหนาแน่น ด้านในมีขนคล้ายไหมสีน้ำตาลแดง ยกเว้นที่โคนเกลี้ยง กลีบวงใน ๒ กลีบ รูปไข่ กว้าง ๒.๕-๒.๘ มม. ยาว ๓.๗-๔ มม. ขอบบาง เป็นชายครุย มีขนสีน้ำตาลแดงทั้ง ๒ ด้าน ยกเว้นที่กลางกลีบและโคนกลีบด้านใน กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ด้านในมีขนสั้นปลายแยกเป็น ๘-๙ แฉก แต่ละแฉกรูปไข่หรือรูปใบหอก เกลี้ยง ยกเว้นมีขนสั้นสีน้ำตาลอมแดงหนาแน่นระหว่างเกสรเพศผู้ เกสรเพศผู้ ๑๕-๑๖ เกสร ติดเป็นวงบนหลอดกลีบดอก วงละ ๑-๓ เกสร อับเรณูหันออก ปลายแหลม มีขนประปราย รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปกรวย มีขนหยาบแข็งด้านบน มีหลายช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียคล้ายเส้นด้าย ยาว ๕.๕-๖ มม. เกลี้ยง ยกเว้นที่โคนมีขนหยาบแข็ง ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่มเล็ก

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด ทรงรูปไข่กลับ กว้างประมาณ ๑.๒ ซม. ยาวประมาณ ๒ ซม. เมล็ดแบน รูปรีกว้าง สีน้ำตาล มักมี ๑ เมล็ด

 เต็มเป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก พบในป่ารุ่น ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๑๐๐-๒๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนตุลาคมถึงธันวาคม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เต็ม
ชื่อวิทยาศาสตร์
Madhuca klackenbergii Chantar.
ชื่อสกุล
Madhuca
คำระบุชนิด
klackenbergii
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Chantaranothai, Pranom
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1955-)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ก่องกานดา ชยามฤต