ชื่ออื่น ๆ

แคดง, แคฝอย, แคหันแฮ่ (เหนือ)

แคทรายเป็นไม้ต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ผลัดใบสูง ๘-๒๐ ม. แตกกิ่งตํ่า เรือนยอดค่อนข้างโปร่งเปลือกสีเทาคล้ำ แตกเป็นร่องตื้น ๆ หรือเป็นสะเก็ด

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ยาว ๑๘-๔๐ ซม. มีใบย่อย ๕-๗ใบ เรียงตรงข้ามรูปรีกว้างถึงเกือบเป็นแผ่นกลมหรือรูปรีแกมรูปไข่กลับ กว้าง ๕-๑๑ ซม. ยาว ๑๑-๑๘ ซม. ปลายมนและมีติ่งโคนแหลม ขอบเรียบ แต่ใบของต้นกล้ามักเว้าเป็นคลื่นแผ่นใบมีขนหนาแน่นทั้ง ๒ ด้าน ด้านล่างมีขน ปลายเป็นต่อม และมีต่อมกลมแบนสีดำประปรายตามแนวเส้นกลางใบ ก้านใบย่อยยาว ๑-๘ มม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามกิ่งด้านข้างใกล้ยอด ยาว ๕-๑๔ ซม. มีขนสั้นนุ่ม แต่ละช่อมี ๔-๘ ดอก บานไม่พร้อมกัน ดอกบานกลางวัน กลิ่นหอมกลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง ยาว ๐.๙-๑.๕ ซม. ปลายแยกเป็นแฉกตื้น ๕ แฉก มีขนประปรายหรือเกือบเกลี้ยง กลีบดอกสีขาวอมเขียวอ่อน โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดโค้ง ปลายผายออกคล้ายรูประฆัง ยาว ๒.๕-๓.๗ ซม. ปากหลอดเป็นรูปปากเปิด แยกเป็นกลีบบน ๓ กลีบ บานตลบไปด้านหลัง กลีบล่าง ๒ กลีบ มีลายเส้นสีม่วงลงไปถึงปากหลอด ขอบกลีบย่นไม่เป็นระเบียบ เกสรเพศผู้ ๒ คู่ แต่ละคู่ยาวไม่เท่ากันโคนก้านชูอับเรณูที่ติดกับกลีบดอกมีขนยาวหนาแน่นรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล จำนวนมาก

 ผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝัก ยาว ๓๕-๕๐ ซม. เส้นผ่านศูนย์กลาง ๖-๙ มม. มีสันยาวราง ๆ ๔ สัน ผนังฝักบาง สีเทา ฝักแก่แตกเป็น ๒ ซีก ผนังบิดเวียนไม่เป็นระเบียบ เมล็ดแบน มีครีบตรงกลาง และมีปีกยาวด้านข้าง ปลายปีกบาง โปร่งแสง กว้างประมาณ ๕ มม. ยาวประมาณ ๒.๕ ซม.

 แคทรายมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออกและภาคตะวันตกเฉียงใต้ พบขึ้นตามป่าเบญจพรรณตามเชิงเขาบนที่ตํ่า และขึ้นปะปนกับสนเขาและก่อชนิดต่าง ๆ ในป่าเต็งรังและป่าสนเขา ที่สูงจากระดับนํ้าทะเลประมาณ ๑,๒๐๐ ม. ออกดอกประมาณเดือนมีนาคมถึงพฤษภาคม เป็นผลเดือนสิงหาคมถึงกันยายนในต่างประเทศพบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของ อินเดีย พม่า และลาว.