ชิ้ง

Ficus fistulosa Reinw. ex Blume var. tengerensis (Miq.) Kuntze

ไม้ต้น ผิวมักล่อนง่าย ใบเดี่ยว เรียงเวียนหรืออาจเรียงเกือบตรงข้าม รูปไข่กลับหรือรูปใบหอกกลับ ดอกแยกเพศร่วมช่อ ช่อดอกคล้ายผลรวมในโพรงฐานช่อดอก มักออกเป็นกลุ่มตามแขนงสั้นจากกิ่งหรือลำต้นช่อดอกเป็นกระเปาะ ปลายมีช่องเปิด ดอกสีขาวหรือสีขาวอมชมพู ผลแบบผลรวมในโพรงฐานช่อดอกรูปทรงเกือบกลม ทรงรูปไข่กลับ หรือทรงคล้ายรูปชมพู่ ผลย่อยแบบผลแห้งเมล็ดล่อน ขนาดเล็ก มีจำนวนมาก

ชิ้งเป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๑๐ ม. พบน้อยที่สูงได้ถึง ๑๘ ม. เปลือกสีน้ำตาลอ่อน ผิวมักล่อนง่ายเป็นเกล็ดบางขนาดเล็ก กิ่งเกลี้ยงหรือมีขนสีขาวหรือสีน้ำตาลแนบกับผิว มีรอยแผลใบเห็นได้ชัด ตามกิ่งมักมีต่อมผิวมันขนาดเล็กใกล้โคนก้านใบทั้ง ๒ ข้าง กิ่งอ่อนกลวงหรืออาจพบตันได้บ้าง หักง่าย ทุกส่วนมียาง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียนหรืออาจเรียงเกือบตรงข้ามรูปไข่กลับหรือรูปใบหอกกลับ กว้าง ๒-๕ ซม. ยาว ๔-๑๗ ซม. ปลายเรียวยาวกึ่งคล้ายหาง โคนรูปลิ่มหรือมน ขอบเรียบหรือหยักซี่ฟัน แผ่นใบค่อนข้างหนาหรือบาง อาจเบี้ยวเล็กน้อย ด้านบนสีเขียวเข้ม เกลี้ยงหรือเกือบเกลี้ยง ด้านล่างสีจางกว่าและมีผลึกหินปูนที่ซอกของเส้นแขนงใบกับเส้นกลางใบ ไม่มีต่อมผิวมันขนาดเล็ก หรือบางซอกมีแต่เห็นไม่ชัด เส้นกลางใบเกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน หรือทางด้านล่างเส้นกลางใบมีขนแนบกับผิวประปราย เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๖ เส้น ปลายเส้นโค้งจดเส้นถัดไปก่อนถึงขอบใบ เส้นใบย่อยคล้ายขั้นบันได ก้านใบยาว ๑-๑.๕ ซม. เกลี้ยงหรือมีขน ผิวล่อนง่ายเป็นเกล็ดบางขนาดเล็ก หูใบหุ้มยอดอ่อนรูปไข่แกมรูปใบหอก ยาว ๐.๕-๑.๕ ซม. ร่วงง่ายเกลี้ยงหรือมีขนแนบกับผิว

 ดอกแยกเพศร่วมช่อ ช่อดอกคล้ายผลรวมในโพรงฐานช่อดอก มักออกเป็นกลุ่มตามแขนงสั้นจากกิ่งหรือลำต้น ช่อดอกเป็นกระเปาะ รูปทรงเกือบกลมทรงรูปไข่กลับ หรือทรงคล้ายรูปชมพู่ กว้าง ๐.๕-๑.๕ ซม. โคนกระเปาะคอดเรียวคล้ายก้าน ยาว ๐.๑-๑ ซม. มีสันเล็กตามยาวหรืออาจเห็นไม่ชัด ค่อนข้างเกลี้ยง ผิวล่อนง่ายเป็นเกล็ดบางขนาดเล็ก ปลายกระเปาะมีช่องเปิด กว้าง ๑.๕-๓ มม. ก้านช่อยาว ๐.๕-๑ ซม. ใบประดับ ๓ ใบ ยาว ๐.๕-๑ มม. ติดเป็นวงรอบโคนก้านช่อดอก ดอกมีจำนวนมากและมีขนาดเล็กมาก อยู่ค่อนข้างหนาแน่นภายในโพรงฐานช่อดอก แต่ละดอกมีกลีบรวมสีขาวหรือสีขาวอมชมพู ดอกเพศผู้มีเกสรเพศผู้ ๑ เกสร ดอกเพศเมียมีรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๑ ช่อง ออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียติดด้านข้างของรังไข่ เกลี้ยง ยอดเกสรเพศเมียเป็นรูปปากแตรเล็ก

 ผลแบบผลรวมในโพรงฐานช่อดอก รูปทรงเกือบกลม ทรงรูปไข่กลับ หรือทรงคล้ายรูปชมพู่ กว้าง ๐.๕-๑.๕ ซม. สุกสีเหลือง สีเหลืองอมเขียว หรือสีแดงค่อนข้างเกลี้ยง ผลย่อยแบบผลแห้งเมล็ดล่อน ขนาดเล็ก มีจำนวนมาก

 ชิ้งมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ มักพบตามริมแหล่งน้ำ ป่าดิบ ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลถึงประมาณ ๘๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเกือบตลอดปี ในต่างประเทศพบที่มาเลเซียและอินโดนีเซีย

 ประโยชน์ ผลอ่อนกินได้.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ชิ้ง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Ficus fistulosa Reinw. ex Blume var. tengerensis (Miq.) Kuntze
ชื่อสกุล
Ficus
คำระบุชนิด
fistulosa
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Reinwardt, Caspar Georg Carl
- Blume, Carl(Karl) Ludwig von
ชื่อชนิดย่อย (ถ้ามี)
var. tengerensis
ชื่อผู้ตั้งชนิดย่อย (ถ้ามี)
- (Miq.) Kuntze
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Reinwardt, Caspar Georg Carl (1773-1854)
- Blume, Carl(Karl) Ludwig von (1796-1862)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางจารีย์ บันสิทธิ์