ชื่ออื่น ๆ

สมงกงช้าง (นครราชสีมา)

จิงจ้ำชนิดนี้เป็นไม้พุ่ม สูง ๕๐-๖๐ ซม. กิ่งเป็นเหลี่ยมเล็กน้อย ส่วนที่ยังอ่อนมีขนสีน้ำตาลแดง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรี กว้าง ๒.๕-๗ ซม. ยาว ๙-๒๐ ซม. ปลายเรียวแหลมถึงแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบค่อนข้างเรียบถึงหยักซี่ฟันถี่ ผิวมีต่อมสีน้ำตาลถึงสีดำจำนวนมาก เห็นชัด ด้านบนเกลี้ยงและเป็นมัน ด้านล่างของใบอ่อนมักมีเกล็ดเล็ก ๆ สีน้ำตาลแดงอยู่ทั่วไปหรือพบมากตามเส้นใบ เส้นแขนงใบข้างละ ๑๐-๑๔ เส้นเส้นกลางใบและเส้นแขนงใบเป็นร่องทางด้านบน ด้านล่างนูนเด่นชัด ก้านใบยาว ๑-๑.๕ ซม.

 ช่อดอกคล้ายช่อเชิงหลั่นหรือคล้ายช่อซี่ร่ม มีทั้งช่อเดี่ยวและช่อแยกแขนง มีขนสั้นสีน้ำตาลแดง ออก

ตามซอกใบ ก้านช่อยาวได้ถึง ๑.๕ ซม. ช่อย่อยมี ๑-๒ ช่อ ก้านดอกยาว ๐.๗-๑.๕ ซม. กลีบเลี้ยงยาวประมาณ ๑.๕ มม. ติดทน โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็นแฉกเล็กมาก ๕ แฉก รูปสามเหลี่ยม ปลายแหลมด้านนอกมีขนประปราย และมีต่อมสีน้ำตาล ขอบมีขนครุย กลีบดอกสีขาวแกมสีชมพู โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๑.๕ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปไข่ กว้าง ๒-๓ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. ปลายเรียวแหลม มีต่อมเล็กสีแดงหนาแน่น และอาจมีต่อมสีดำประปราย เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ติดที่โคนหลอดกลีบดอกก้านชูอับเรณูสั้น อับเรณูรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ยาวประมาณ ๒.๕ มม. ปลายเป็นติ่งแหลมอ่อน ด้านนอกมีต่อมโปร่งแสง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๑ ช่อง มีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียว ยาวประมาณ ๔ มม. ยอดเกสรเพศเมียเล็กแหลม

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงค่อนข้างกลมเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๗ มม. ผิวมีต่อมโปร่งแสงรูปรีอยู่ทั่วไป มี ๑ เมล็ด รูปคล้ายผล

 จิงจ้ำชนิดนี้เป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย จัดเป็นพืชหายาก มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคเหนือภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง พบขึ้นในป่าดิบและป่าเบญจพรรณ ที่สูงจากระดับทะเล ๔๐๐-๘๕๐ ม. ออกดอกเดือนมิถุนายนถึงสิงหาคม เป็นผลเดือนตุลาคมถึงมกราคม.