จิงจ้อเหลืองอ่อน

Merremia bambusetorum Kerr

ไม้เลื้อยล้มลุกหลายปี ลำต้นพันเลื้อย ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกแกมรูปขอบขนานถึงรูปรีแคบ ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ดอกสีเหลืองสดหรือสีเหลืองอมส้ม อับเรณูเมื่อแตกไม่บิดเวียน ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกรวยแกมรูปทรงรี สีน้ำตาล มีกลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดรูปสามเหลี่ยมค่อนข้างมน มีขนสีเหลืองหนาแน่น มี ๒-๔ เมล็ด

จิงจ้อเหลืองอ่อนเป็นไม้เลื้อยล้มลุกหลายปีลำต้นพันเลื้อย ยาว ๒-๕ ม. เกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกแกมรูปขอบขนานถึงรูปรีแคบ กว้าง ๑.๗-๕.๕ ซม. ยาว ๕.๕-๑๓.๒ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลมและมีติ่งหนามสั้น โคนเว้ารูปหัวใจ ขอบเรียบ แผ่นใบเกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน หรือด้านล่างมีขนละเอียดตามเส้นแขนงใบ เส้นแขนงใบข้างละ ๗-๑๑ เส้น ก้านใบยาว ๐.๘-๑.๒ ซม. ที่โคนมีหูใบเทียมเล็ก ๆ ๒ หู

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ มี ๑-๕ ดอก ก้านช่อดอกยาว ๓-๔.๕ ซม. เกลี้ยง ก้านดอกยาว ๑-๑.๖ ซม. ปลายก้านหนากว่าโคนก้าน ใบประดับเล็กมาก ดอกสีเหลืองสดหรือสีเหลืองอมส้ม กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ ขนาดเกือบเท่ากัน กว้าง ๗-๘ มม. ยาว ๐.๙-๑.๒ ซม. ด้านนอกนูนโค้ง เกลี้ยง กลีบนอก ๒ กลีบ รูปรีกว้าง ปลายมนกว้างหรือค่อนข้างตัด กลางกลีบเป็นครีบสีเข้ม ปลายสุดเป็นติ่ง โคนกลีบกว้างซ้อนทับกันและคลุมกลีบใน กลีบใน ๓ กลีบ ขอบกลีบใส กลีบเลี้ยงติดทน กลีบดอกบางคล้ายเยื่อเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวยยาว ๒.๙-๔.๒ ซม. ปลายกว้าง เส้นผ่านศูนย์กลาง ๓.๕-๔ ซม. ปลายหยักตื้น ๕ หยัก แถบกลางกลีบเกลี้ยงยกเว้นตรงปลายแถบด้านนอกมีขนเป็นปุย เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ยาวไม่เท่ากัน โผล่ไม่พ้นปากหลอดกลีบดอก


ก้านชูอับเรณูติดที่โคนหลอด โคนก้านกว้าง ปลายเรียวยาวคล้ายเส้นด้าย มีปุ่มเล็ก ๆ อยู่บริเวณโคนก้านชูอับเรณูติดกับหลอดดอก อับเรณูยาวประมาณ ๔ มม. แตกตามยาว เมื่อแตกไม่บิดเวียน จานฐานดอกรูปวงแหวนรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปกรวยคว่ำ มี ๒-๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑-๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียวยาวคล้ายเส้นด้าย อยู่ภายในหลอดดอก ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่มกลม ๒ ตุ่ม

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกรวยแกมรูปทรงรียาว ๑.๒-๑.๕ ซม. สีน้ำตาล เกลี้ยง มีกลีบเลี้ยงติดทนเมล็ดรูปสามเหลี่ยมค่อนข้างมน ยาว ๔-๕ มม. มีขนสีเหลืองหนาแน่น มี ๒-๔ เมล็ด

 จิงจ้อเหลืองอ่อนมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออก ภาคตะวันออกเฉียงใต้ ภาคกลาง และภาคตะวันตกเฉียงใต้ พบขึ้นตามที่โล่ง หรือตามชายป่าดิบ ป่าไผ่ และป่าละเมาะที่สูงจากระดับทะเล ๑๐๐-๘๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนสิงหาคมถึงมกราคม ในต่างประเทศพบที่จีนตอนใต้และเวียดนาม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จิงจ้อเหลืองอ่อน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Merremia bambusetorum Kerr
ชื่อสกุล
Merremia
คำระบุชนิด
bambusetorum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Kerr, Arthur Francis George
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1877-1942)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ.บุศบรรณ ณ สงขลา