จิงจ้อหิน

Merremia verruculosa S. Y. Liu

ไม้เลื้อยล้มลุก ลำต้นพันเลื้อย ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกถึงรูปขอบขนาน ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ส่วนมากมีดอกเดียวหรือมี๒ ดอก ดอกสีเหลือง อับเรณูเมื่อแตกบิดเวียน ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงรี สีเหลืองเป็นมัน มีกลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดรูปสามเหลี่ยมแกมรูปทรงรี มีเกล็ดแข็งสีทอง เมื่อแก่เกลี้ยง สีค่อนข้างดำ มี ๒-๔ เมล็ด

จิงจ้อหินเป็นไม้เลื้อยล้มลุก ลำต้นพันเลื้อยยาว ๑-๒ ม. ทุกส่วนเกือบเกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอกถึงรูปขอบขนานกว้าง ๐.๙-๑.๗ ซม. ยาว ๑.๕-๗.๕ ซม. ปลายมน มนกว้าง ถึงสอบเรียวแล้วเรียวแหลม ปลายสุดมีติ่งหนามสั้น โคนมน มนกว้าง หรือตัด ขอบเรียบ แผ่นใบด้านบนมีขนประปราย เส้นแขนงใบข้างละ ๘-๑๒ เส้น ก้านใบยาว ๐.๓-๑ ซม. มีขนสั้นนุ่ม

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ส่วนมากมีดอกเดียวหรือมี ๒ ดอก ก้านช่อดอกยาวเรียวยาว ๑-๔ ซม. มีตุ่มเล็ก ๆ ใบประดับ ๒ ใบ รูปแถบกว้างยาว ๓-๕ มม. ก้านดอกยาว ๕-๗ มม. มีตุ่มที่ก้าน ปลาย


ก้านหนากว่าโคนก้าน ดอกสีเหลือง กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน กลีบนอก ๒ กลีบ อวบและมีเนื้อ รูปขอบขนานถึงรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ยาว ๐.๖-๑.๒ ซม. ปลายมนกว้างถึงมน ด้านนอกเป็นปุ่มขรุขระ กลีบใน ๓ กลีบ รูปขอบขนานถึงรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ยาว ๐.๘-๑.๔ ซม. ปลายแหลมถึงสอบเรียว กลีบเลี้ยงติดทนเมื่อเป็นผล กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ยาว ๑.๘-๒.๒ ซม. ปลายหยักตื้น ๕ หยัก กลีบดอกเกลี้ยง ยกเว้นที่ปลายแถบกลางกลีบมีขนละเอียดเป็นกระจุก เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ยาวไม่เท่ากัน โผล่ไม่พ้นปากหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูติดที่โคนหลอด โคนก้านกว้างและมีเกล็ด ขอบเกล็ดเป็นครุย ปลายก้านเรียวคล้ายเส้นด้าย อับเรณูแตกตามยาว เมื่อแตกบิดเวียน จานฐานดอกรูปวงแหวน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบทรงรูปไข่ เกลี้ยง มี ๒-๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑-๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียวยาวคล้ายเส้นด้าย อยู่ภายในหลอดดอก ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่มกลม ๒ ตุ่ม

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงรี กว้าง ๗-๙ มม. ยาว ๐.๘-๑.๒ ซม. เกลี้ยง สีเหลืองเป็นมัน มีกลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดรูปสามเหลี่ยมแกมรูปทรงรี ยาวประมาณ ๕ มม. มีเกล็ดแข็งสีทอง เมื่อแก่เกลี้ยง สีค่อนข้างดำมี ๒-๔ เมล็ด

 จิงจ้อหินมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก พบขึ้นตามป่าเต็งรัง ตามทุ่งหญ้า หรือลานหินทราย ที่สูงจากระดับทะเล ๑๕๐-๗๕๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนสิงหาคมถึงตุลาคม ในต่างประเทศพบที่จีนและลาว.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จิงจ้อหิน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Merremia verruculosa S. Y. Liu
ชื่อสกุล
Merremia
คำระบุชนิด
verruculosa
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Lui, Shou Yang
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (fl. 1987)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ.บุศบรรณ ณ สงขลา