ขี้ผึ้ง ๑

Chrysophyllum roxburghii G. Don

ชื่ออื่น ๆ
น้ำผึ้ง, หัวเต่า (ตรัง)
ไม้ต้น ตามยอดและกิ่งอ่อนมีขนสีน้ำตาลแดงหนาแน่น ทุกส่วนมียางขาว ใบเรียงเวียน รูปใบหอกหรือรูปขอบขนาน ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามง่ามใบ สีขาว ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปกลมหรือรูปไข่

ขี้ผึ้งชนิดนี้เป็นไม้ต้น สูง ๑๕-๓๐ ม. เรือนยอดเป็นพุ่มกลมแน่นทึบ มีกิ่งแขนงมาก เปลือกนอกค่อนข้างเรียบ สีเทา ตามยอดและกิ่งอ่อนมีขนยาวนุ่มสีน้ำตาลแดงหนาแน่น ทุกส่วนมียางขาว

 ใบเดี่ยว เรียงเวียนห่าง ๆ รูปใบหอกหรือรูปขอบขนาน กว้าง ๒-๔ ซม. ยาว ๖-๑๒ ซม. ปลายแหลมยาว โคนสอบ เบี้ยวเล็กน้อย เส้นแขนงใบถี่และขนานกันข้างละ ๑๔-๔๐ เส้น ปลายจรดกับเส้นขอบใบ แผ่นใบหนา ด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน มีเส้นกลางใบนูนเป็นสัน ด้านล่างมีขนนุ่มสีน้ำตาลแดงทั่วไปและหนาแน่นขึ้นใกล้เส้นกลางใบ ขนร่วงไปเมื่อใบแก่ ใบแห้งสีน้ำตาลแดง ก้านใบยาว ๓-๕ มม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกเป็นกระจุกตามง่ามใบ ดอกสีขาว ก้านดอกยาว ๓-๕ มม. มีขนนุ่มประปราย กลีบเลี้ยง ๕(-๗) กลีบ ขนาดเล็กมาก มีขนประปราย กลีบดอกเล็ก โคนติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ปลายมน ขอบมีขน เกสรเพศผู้ ๕(-๗) อัน ก้านชูอับเรณูสั้นมาก ติดอยู่ภายในหลอดดอก รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มีขนสีน้ำตาลแดง มี ๕ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด กลมหรือรูปไข่ เส้นผ่านศูนย์กลาง ๒-๔ ซม. มีกลีบเลี้ยงขนาดเล็กติดทน ผลสุกสีเหลือง ผิวค่อนข้างเรียบหรือเป็นลอนเล็กน้อย เนื้อนุ่ม มียางมาก มี ๕ เมล็ด

 ขี้ผึ้งชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงใต้และภาคใต้ พบขึ้นตามป่าดิบ ออกดอกระหว่างเดือนตุลาคมถึงพฤศจิกายน เป็นผลระหว่างเดือนพฤศจิกายนถึงมกราคม ในต่างประเทศพบที่จีน (เกาะไหหลำ) อินเดีย ศรีลังกา พม่า เวียดนามตอนเหนือ และภูมิภาคมาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ขี้ผึ้ง ๑
ชื่อวิทยาศาสตร์
Chrysophyllum roxburghii G. Don
ชื่อสกุล
Chrysophyllum
คำระบุชนิด
roxburghii
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Don, George
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Don, George (1798-1856)
ชื่ออื่น ๆ
น้ำผึ้ง, หัวเต่า (ตรัง)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ศ. ดร.ธวัชชัย สันติสุข