ขี้ช้าง

Acacia pseudo-intsia Miq.

ไม้พุ่มรอเลื้อย กิ่งแขนง มีหนามใช้เกาะเกี่ยว ใบประกอบแบบขนนกสองชั้น มีต่อม ๑ ต่อมที่ก้านใบและที่แกนกลางใบตรงจุดที่ต่ำกว่าบริเวณแกนใบย่อยเชื่อมกับแกนก้านใบ ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง มีช่อย่อยแบบช่อกระจุกแน่น ดอกสีขาวนวล ผลแบบผลแห้งแตกสองแนว รูปขอบขนานแคบ แบนบาง

ขี้ช้างเป็นไม้พุ่มรอเลื้อย สูง ๓–๕ เมตร หรือบางครั้งใช้กิ่งแขนงที่มีหนามงองุ้มขนาดเล็ก เกาะเกี่ยวขึ้นไปคลุมยอดต้นไม้ใหญ่ กิ่งอ่อน ใบอ่อน และช่อดอกเกลี้ยงหรือมีขนสั้น

 ใบเป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น แกนกลางใบยาว ๑๑-๒๓ ซม. ก้านใบยาว ๔.๕-๗ ซม. มีต่อม ๑ ต่อม ห่างจากโคนก้าน ๒-๔.๕ ซม. แขนงใบประกอบ ๕-๑๔ คู่ ยาว ๕-๑๑ ซม. แต่ละคู่มีต่อม ๑ ต่อม ใต้บริเวณรอยต่อของแกนกลางย่อย ยกเว้น ๑ หรือ ๒ คู่ปลายสุด แต่ละแขนงมีใบย่อย ๒๐-๖๒ คู่ ออกตรงข้ามกัน ใบย่อยรูปขอบขนานแคบ กว้าง ๑.๒-๒.๘ มม. ยาว ๐.๖-๑.๓ ซม. โคนเบี้ยว ปลายแหลม ก้านสั้น

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ช่อย่อยแบบช่อกระจุกแน่น ออกตามปลายกิ่ง ดอกเล็กมาก สีขาวนวล กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๒ มม. ปลายแยก ๕ แฉก รูปไข่หรือรูปรีปลายแหลม ยาวประมาณ ๑ มม. มีขน กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปไข่หรือรูปรี ปลายแหลม ยาว ๒-๓ มม. มีขนประปรายที่ปลายแฉก เกสรเพศผู้จำนวนมาก ก้านชูอับเรณูไม่ติดกัน อับเรณูมีต่อมที่ปลาย รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มีก้านยาวประมาณ ๑ มม. มีขนหนาแน่น มี ๑ ช่อง

 ผลแบบผลแห้งแตกสองแนว รูปขอบขนานแคบ แบนบาง กว้าง ๓.๕-๕ ซม. ยาว ๑๘-๒๕ ซม.

 ขี้ช้างมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตามชายป่าหรือที่โล่งในป่าดิบชื้น ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๘๐๐-๙๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่มาเลเซียและอินโดนีเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ขี้ช้าง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Acacia pseudo-intsia Miq.
ชื่อสกุล
Acacia
คำระบุชนิด
pseudo-intsia
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Miquel, Friedrich Anton Wilhelm
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1811-1871)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ชวลิต นิยมธรรม