จิงจ้อใบเรือ

Merremia subsessilis (Courchet et Gagnep.) T. N. Nguyen

ชื่ออื่น ๆ
จิงจ้อขาว (ชัยภูมิ)
ไม้เลื้อยล้มลุกหลายปี ลำต้นพันเลื้อย ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่เรียวแหลมถึงรูปขอบขนาน ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ดอกสีเหลืองอ่อน อับเรณูเมื่อแตกจะบิดเวียน ผลแบบผลแห้งแตกรูปทรงกลม มีกลีบเลี้ยงติดทนขยายใหญ่เล็กน้อยหุ้มรอบผล เมล็ดทรงรูปไข่ เกือบเกลี้ยง มี ๒-๔ เมล็ด

จิงจ้อใบเรือเป็นไม้เลื้อยล้มลุกหลายปี ลำต้นพันเลื้อย ยาว ๑-๒ ม. เกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่เรียวแหลมถึงรูปขอบขนาน กว้าง ๓-๔ ซม. ยาว ๓-๖ ซม. ปลายเรียวแหลมโคนเว้ารูปหัวใจ โคนใบแต่ละข้างรูปเกือบกลมซ้อนทับกัน ขอบเรียบ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๗ เส้น ก้านใบยาว ๔-๗ มม. เกลี้ยง

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ มี ๑-๓ ดอก ก้านช่อดอกยาวได้ถึง ๒ ซม. ก้านดอกยาวประมาณ ๑ ซม. ปลายหนา ใบประดับ ๒ ใบ เรียงตรงข้าม รูปไข่แกมรูปใบหอก ยาว ๑-๕ มม. ไม่มีก้าน ดอกสีเหลืองอ่อน สมมาตรด้านข้างเล็กน้อย กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ รูปรี ปลายมน ยาวไม่เท่ากัน กลีบนอก ๒ กลีบ กว้างประมาณ ๓ มม. ยาว ๕-๗ มม. กลีบใน ๓ กลีบ กว้างประมาณ ๕ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. ด้านนอกเกลี้ยง เป็นปุ่ม ด้านในของกลีบมีจุดดำ กลีบดอกบางคล้ายเยื่อ เชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ยาวประมาณ ๒ ซม. โค้งเล็กน้อย ปลายกว้าง เส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๘-๑ ซม. ปลายหยักตื้น ๕ หยัก แถบกลางกลีบมีเส้นกลีบเด่นชัดเกสรเพศผู้ ๕ เกสร ยาวไม่เท่ากัน โผล่ไม่พ้นปากหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูติดที่โคนหลอด โคนก้านกว้างปลายเรียวยาวคล้ายเส้นด้าย ยาวประมาณ ๖ มม. ที่โคนมีปุ่มเล็ก ๆ อับเรณูรูปขอบขนาน ยาวประมาณ ๔ มม. แตกตามยาว เมื่อแตกจะบิดเวียน จานฐานดอกรูปวงแหวน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ทรงรูปไข่ ปลายสอบเรียว มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียวยาวคล้ายเส้นด้าย อยู่ภายในหลอดกลีบดอก ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่มกลม ๒ ตุ่ม

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑ ซม. มีกลีบเลี้ยงติดทนขยายใหญ่เล็กน้อยหุ้มรอบผล เมล็ดทรงรูปไข่ ยาว ๔-๕ มม. เกือบเกลี้ยง มี ๒-๔ เมล็ด

 จิงจ้อใบเรือมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออก พบขึ้นตามที่โล่งแจ้งในป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณป่าละเมาะ บริเวณที่เป็นดินทราย ที่สูงจากระดับทะเล ๒๐๐-๘๕๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนสิงหาคมถึงธันวาคม ในต่างประเทศพบที่ลาวและเวียดนาม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จิงจ้อใบเรือ
ชื่อวิทยาศาสตร์
Merremia subsessilis (Courchet et Gagnep.) T. N. Nguyen
ชื่อสกุล
Merremia
คำระบุชนิด
subsessilis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Courchet, Lucien Désiré Joseph
- Gagnepain, François
- Nguyen, Thi Nhan
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Courchet, Lucien Désiré Joseph (1851-1924)
- Gagnepain, François (1866-1952)
- Nguyen, Thi Nhan (1953-)
ชื่ออื่น ๆ
จิงจ้อขาว (ชัยภูมิ)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ.บุศบรรณ ณ สงขลา