จิงจ้อแดง

Ipomoea hederifolia L.

ชื่ออื่น ๆ
เครือตี่แต้ (เหนือ); เครือสวรรค์ (กรุงเทพฯ)
ไม้เลื้อยปีเดียว ลำต้นเลื้อยพัน ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่ รูปไข่กว้าง หรือรูปเกือบกลม ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อน ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง ดอกสีแดงเข้ม ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงเกือบกลม สีน้ำตาล เมล็ดสีดำ มีขนสั้นนุ่มหนาแน่น มี ๑-๔ เมล็ด

จิงจ้อแดงเป็นไม้เลื้อยปีเดียว ลำต้นเลื้อยพันกิ่งกลมหรือเป็นสี่เหลี่ยมเล็กน้อย เกลี้ยงหรือมีขนยาวประปราย

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่ รูปไข่กว้าง หรือรูปเกือบกลม กว้าง ๓-๑๐ ซม. ยาว ๓-๑๕ ซม. ปลายเรียวแหลม ปลายสุดเป็นติ่งหนามสั้น โคนเว้าลึกรูปหัวใจขอบหยักลึกข้างละ ๑ แฉก ทำให้ใบเป็น ๓ แฉก แต่ละแฉกปลายเรียวแหลม แฉกที่อยู่ด้านข้างอาจเว้าตื้นได้อีก หรือขอบใบอาจเรียบ เว้าตื้นเป็นมุม หรือหยักซี่ฟันหยาบ ๆ ก็ได้ แผ่นใบเกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน ก้านใบยาวเรียวยาว ๓-๑๒ ซม. เกลี้ยงหรือมีขนยาวประปราย

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อน ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง ยาว ๑๐-๓๕ ซม. ก้านช่อดอกกลมหรือเป็นเหลี่ยมเล็กน้อย ยาว ๓-๒๐ ซม. เกลี้ยงหรือมีขนสั้นนุ่ม ก้านดอกยาว ๐.๕-๑ ซม. และจะยาวเพิ่มขึ้นอีกเล็กน้อยเมื่อเป็นผล ใบประดับขนาดเล็ก รูปสามเหลี่ยมแคบ ยาวประมาณ ๒ มม. ปลายเป็นติ่งหนามสั้น กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ รูปขอบขนาน กลีบเลี้ยงชั้นนอก ๒ กลีบ ยาวประมาณ ๒ มม. ชั้นใน ๓ กลีบ ยาวประมาณ ๓ มม. ปลายมนหรือตัด มีรยางค์แข็ง ยาว ๓-๔ มม. ยื่นออกมาตรงใกล้ปลายกลีบ กลีบเลี้ยงติดทนและโค้งลงเมื่อเป็นผล กลีบดอกสีแดงเข้ม เส้นผ่านศูนย์กลางดอก ๒-๒.๕ ซม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดแคบ ยาว ๓-๔ ซม. ปลายแยกเป็นแฉกตื้น ๕ แฉก ในแนวตั้งฉากกับหลอด ปลายแฉกมนและเป็นติ่งสั้น มีแถบเส้นกลางกลีบ เกสรเพศผู้ ๕ เกสร โคนเชื่อมติดกับหลอดกลีบดอก เหนือโคนหลอดขึ้นมาประมาณ ๙ มม. และยาวพ้นหลอดดอก ก้านชูอับเรณูรูปเส้นด้าย ยาว ๓-๓.๕ ซม. เกลี้ยง จานฐานดอกรูปวงแหวน รังไข่อยู่เหนือวง


กลีบ รูปทรงค่อนข้างกลม มี ๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียโผล่พ้นหลอดกลีบดอกยอดเกสรเพศเมียเป็นพูกลม ๒ พู

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงเกือบกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๕-๗ มม. สีน้ำตาล เกลี้ยง มีกลีบเลี้ยงติดทนและโค้งลง เมล็ดสีดำ ยาวประมาณ ๔ มม. มีขนสั้นนุ่มหนาแน่น มี ๑-๔ เมล็ด

 จิงจ้อแดงเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาเขตร้อน นำเข้ามาปลูกเป็นไม้ประดับในประเทศไทย และแพร่กระจายพันธุ์ทั่วทุกภาค พบขึ้นตามที่รกร้างและในป่าโปร่ง ที่สูงจากระดับทะเล ๒๕๐-๑,๓๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนตุลาคมถึงกุมภาพันธ์ ในต่างประเทศพบกระจายทั่วไปในเขตร้อน.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จิงจ้อแดง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Ipomoea hederifolia L.
ชื่อสกุล
Ipomoea
คำระบุชนิด
hederifolia
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Linnaeus, Carl
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1707-1778)
ชื่ออื่น ๆ
เครือตี่แต้ (เหนือ); เครือสวรรค์ (กรุงเทพฯ)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ.บุศบรรณ ณ สงขลา