ปอกระเจาฝักกลมเป็นไม้ล้มลุกปีเดียว ลำต้นยาวเรียวสูง ๒.๕-๔ ม. สีเขียว เขียวอ่อน หรือแดงเข้ม มีทั้งแตกกิ่งและไม่แตกกิ่งตามลักษณะของพันธุ์
ใบเดี่ยว เรียงสลับ กว้าง ๑.๘-๕.๕ ซม. ยาว ๔-๑๔ ซม. ปลายแหลม โคนมน ขอบจักฟันเลื่อย มีรยางค์อยู่ที่โคนใบเป็นเส้นยาวเรียว ใบอ่อนมีขนตามเส้นใบ ก้านใบมีขน
ดอกเดี่ยว หรือเป็นช่อกระจุกสั้น ๆ ออกตรงข้ามกับใบสีเหลือง กลีบดอก ๕ กลีบ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒-๕ ช่อง
ผลกลมป้อม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑.๗-๑.๔ ซม. เมื่อแก่แตกเป็น ๕ ซีก ภายในไม่มีผนังกั้น เปลือกย่นเป็นตุ่ม ๆ ตามขวาง
ในประเทศไทยมีการปลูกปอกระเจาฝักกลมมานานแล้วส่วนใหญ่ปลูกตามริมฝั่งแม่น้ำในภาคกลางและภาคตะวันออกขึ้นในบริเวณที่มีความชื้นสูง ทนน้ำท่วมได้ดี ในต่างประเทศพบทั่วไปตามเขตร้อนชื้น
ใบมีสาร capsularin ในมาเลเซียใช้ใบต้มชงกับน้ำกินแก้โรคบิด และใช้เป็นยาธาตุ ยาแก้ไอ หรือใช้ตำพอกแผล เมล็ดมีสารพิษ corchorin (Strophanthidin) ใช้เป็นยาเบื่อ