ชื่ออื่น ๆ

ดอกดินเมืองกาญจน์ (กลาง)

     ดอกดินชนิดนี้เป็นไม้ล้มลุกหลายปี พักตัวใน หน้าแล้ง รากคล้ายเส้นลวดยาว ปลายพองสะสมอาหาร เป็นหัวรูปทรงกระบอกหรือรูปไข่ สีน้ำตาลอ่อน ลำต้น ใต้ดินเป็นเหง้าสั้น รูปไข่แคบ ภายในสีขาวนวลหรือสีเหลือง อ่อน ลำต้นเทียมเกิดจากกาบใบเรียงสลับโอบซ้อนกันแน่น เหนือพื้นดิน สูง ๐.๖-๑ ม. พบบ้างที่สูงถึง ๑.๗ ม. ไม่ แตกกอ

     ใบเดี่ยว เรียงสลับ แต่ละต้นมีใบ ๔-๕ ใบ รูป ใบหอกแคบ กว้าง ๑๐-๑๕ ซม. พบบ้างที่กว้างได้ถึง ๒๕ ซม. ยาว ๒๐-๓๐ ซม. พบบ้างที่ยาวได้ถึง ๖๐ ซม. ปลาย แหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบสีเขียว บางครั้ง เส้นกลางใบสีม่วงแดง ด้านล่างสีเขียวหรือสีม่วงแดง เส้น แขนงใบมีจำนวนมาก เรียงขนานกัน ก้านใบยาว ๓๐-๕๐ ซม. เป็นร่อง ลิ้นใบรูปสามเหลี่ยม
     ช่อดอกคล้ายช่อเชิงลด ออกจากตาข้างของลำต้น ใต้ดินก่อนมีการเจริญเติบโตของลำต้นเทียมและใบ ก้าน ช่อดอกสั้น มักอยู่ใต้ดิน ช่อดอกรูปไข่แคบถึงคล้ายรูปถ้วย ประกอบด้วยใบประดับจำนวนมาก เรียงเวียนถี่ค่อนข้ า ง แน่น ใบประดับสีขาวหรือสีขาวอมชมพู รูปไข่ รูปใบหอก หรือรูปแถบแกมรูปใบหอก ปลายแหลม มีขนสั้นสีขาว แต่ละใบประดับรองรับช่อดอกย่อย ๑-๖ ดอก แต่ละดอก มีใบประดับย่อยรูปใบหอกแคบ กว้าง ๑-๓ มม. ยาว ๑.๕- ๑.๘ ซม. สีขาว กลีบเลี้ยงสีขาว ยาวประมาณ ๒.๗ ซม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดแคบ ปลายผายออก หยักเป็น ๓ หยัก รูปกึ่งสามเหลี่ยม มีขนาดไม่เท่ากัน กลีบดอกโคน เชื่อมติดกันเป็นหลอดแคบ ยาวได้ถึง ๘.๕ ซม. ปลายแยก เป็น ๓ แฉก รูปขอบขนาน แฉกกลางกว้างประมาณ ๑.๕ ซม. ยาว ๔.๕-๕ ซม. ปลายคุ่มและเป็นติ่ง ยาวประมาณ ๓ มม. แฉกข้าง ๒ แฉก กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาว ประมาณ ๓.๕ ซม. ปลายมนกลม สีขาวแกมสีเหลือง เกสร เพศผู้ ๖ เกสร ที่เป็นหมัน ๕ เกสร ลักษณะคล้ายกลีบ ดอก มี ๓ เกสรเชื่อมกันลักษณะคล้ายกลีบปาก รูปกึ่งสามเหลี่ยมกลับ กว้างประมาณ ๓.๕ ซม. ยาวประมาณ ๔ ซม. ปลายหยักลึกเป็น ๒ แฉก สีขาว มีแถบกลางสีเหลือง เข้มจากโคนถึงปลายรอยหยัก อีก ๒ เกสร ลักษณะคล้าย กลีบดอกด้านข้าง รูปไข่กลับ กว้างประมาณ ๒.๕ ซม. ยาวประมาณ ๔.๕ ซม. ขอบเป็นคลื่น สีขาวแกมสีเหลือง เกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์ ๑ เกสร ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ ๕ มม. อับเรณูรูปกึ่งขอบขนาน ปลายยื่นเป็นแผ่นสีขาว รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ ยาวประมาณ ๕ มม. มีขน มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียว ยาวคล้ายเส้นด้าย สีขาว โคนมีต่อม ๑ คู่ เป็นเส้นยาว ๔-๕ มม. สีเหลือง ยอดเกสรเพศเมียรูปคล้ายถ้วยขนาดเล็ก

     ผลแบบผลแห้งแตก ทรงรูปไข่กลับหรือรูป กระบอง เมล็ดสีน้ำตาล รูปไข่กลับ เยื่อหุ้มเมล็ดเป็นริ้ว สีขาว
     ดอกดินชนิดนี้จัดเป็นพรรณไม้หายากของ ประเทศไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคเหนือและ ภาคตะวันตกเฉียงใต้ พบในป่าเบญจพรรณผสมไผ่ ที่สูง จากระดับทะเล ๓๐๐-๘๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผล เดือนมีนาคมถึงเมษายน ในต่ า งประเทศพบที่บังกลาเทศ เมียนมา จีนตอนใต้ เวียดนาม และกัมพูชา
     ประโยชน์ ช่อดอกอ่อนใช้เป็นผัก ปลายรากที่ สะสมอาหารนำมาลวกหรือต้มกินได้ นอกจากนี้ยังใช้เป็น ไม้ประดับเนื่องจากดอกสวยงาม.