ตีนเป็ดดอย

Alstonia rupestris Kerr

ไม้พุ่ม มียางสีขาวคล้ายน้ำนม เปลือกสีน้ำตาลอมเทา กิ่งมีช่องอากาศรูปค่อนข้างกลม ใบเดี่ยว เรียงเป็นวงรอบวงละ ๔-๕ ใบ รูปรีแคบ ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อนคล้ายช่อซี่ร่ม ออกตามยอด ดอกสีขาว ผลแบบผลแห้งแตกแนวเดียว ออกเป็นคู่ รูปทรงกระบอกแคบ เมล็ดค่อนข้างแบน รูปขอบขนาน มีจำนวนมาก ขอบมีขนครุยสีน้ำตาล ขนที่ปลายทั้ง ๒ ด้านยาวกว่าขนทางด้านข้าง

ตีนเป็ดดอยเป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง ๔ ม. มียางสีขาวคล้ายน้ำนม เปลือกสีน้ำตาลอมเทา กิ่งมีช่องอากาศรูปค่อนข้างกลม

 ใบเดี่ยว เรียงเป็นวงรอบ วงละ ๔-๕ ใบ รูปรีแคบ กว้าง ๐.๕-๑ ซม. ยาว ๒.๖-๑๓ ซม. ปลายแหลมหรือกึ่งเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบค่อนข้างหนาคล้ายแผ่นหนัง เส้นแขนงใบข้างละ ๔๓-๘๕ เส้น ออกเกือบตั้งฉากกับเส้นกลางใบ เรียงขนานกัน มีต่อมที่ซอกใบ ก้านใบสั้นมากหรือไร้ก้าน

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อนคล้ายช่อซี่ร่ม ออกตามยอด เรียงเป็นวง ทั้งช่อยาว ๒-๕ ซม. มีดอกจำนวนมาก ก้านช่อยาว ๑.๕-๒.๕ ซม. ใบประดับรูปสามเหลี่ยมยาวประมาณ ๑ มม. ก้านดอกยาว ๓-๕ มม. กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ รูปไข่ กว้างประมาณ ๐.๘ มม. ยาวประมาณ ๑.๗ มม. ปลายมน ขอบมีขนครุย กลีบดอกสีขาว โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๗ มม. ช่วงปลายป่องเล็กน้อยภายในมีขนสั้นนุ่มบริเวณต่ำกว่าที่เกสรเพศผู้ติดอยู่และที่ปากหลอด ปลายหลอดแยกเป็น ๕ แฉก รูปขอบขนาน


กว้างประมาณ ๑.๓ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. ปลายมน ขอบซ้อนเหลื่อมไปทางซ้าย เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ติดอยู่ภายในหลอดดอกบริเวณที่ป่องเล็กน้อย ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ ๑ มม. อับเรณูยาวประมาณ ๑ มม. จานฐานดอกเป็นวงแคบ หยักเป็น ๒ หยัก รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ รังไข่ แยกจากกัน ขนาดประมาณ ๑ มม. แต่ละรังไข่มี ๑ ช่อง มีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเชื่อมติดกันเป็นเส้น ยาวประมาณ ๔ มม. ยอดเกสรเพศเมียรูปกึ่งทรงกระบอก ปลายเป็นติ่งแหลม

 ผลแบบผลแห้งแตกแนวเดียว ออกเป็นคู่ รูปทรงกระบอกแคบ ยาว ๕-๗ ซม. ปลายเป็นจะงอยยาวประมาณ ๕ มม. เมล็ดค่อนข้างแบน รูปขอบขนาน กว้างประมาณ ๒.๕ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. มีจำนวนมากขอบมีขนครุยสีน้ำตาล ขนที่ปลายทั้ง ๒ ด้านยาวกว่าขนทางด้านข้าง

 ตีนเป็ดดอยมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ พบตามที่โล่งบนเขาหินปูนในป่าดิบ ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๑,๗๐๐-๑,๘๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนพฤษภาคมถึงตุลาคม ในต่างประเทศพบที่จีนตอนใต้.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตีนเป็ดดอย
ชื่อวิทยาศาสตร์
Alstonia rupestris Kerr
ชื่อสกุล
Alstonia
คำระบุชนิด
rupestris
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Kerr, Arthur Francis George
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1877-1942)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ. ดร.อบฉันท์ ไทยทอง