ตีนเป็ดชายฝั่ง

Ochrosia oppositifolia (Lam.) K. Schum.

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น มียางสีขาวคล้ายน้ำนม กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม กิ่งแก่มีช่องอากาศ ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม หรือเรียงเป็นวงรอบ วงละ ๓ ใบ รูปไข่กลับแกมรูปรีหรือคล้ายรูปช้อน ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อน ออกตามซอกใบและตามยอด ดอกสีขาว มีกลิ่นหอม ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง ออกเดี่ยว อาจพบบ้างที่ออกเป็นคู่ รูปทรงกลมแกมรูปทรงรี ผลสุกสีเหลืองสด เมล็ดค่อนข้างแบน ทรงรูปไข่ มี ๒-๔ เมล็ด

ตีนเป็ดชายฝั่งเป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง ๑๐ ม. มียางสีขาวคล้ายน้ำนม กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม กิ่งแก่มีช่องอากาศ

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม หรือเรียงเป็นวงรอบวงละ ๓ ใบ รูปไข่กลับแกมรูปรีหรือคล้ายรูปช้อน กว้าง ๓.๕-๑๒ ซม. ยาว ๕.๕-๒๗ ซม. ปลายมนหรือมนกลมอาจมีติ่งแหลมอ่อน โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนังหรือกึ่งคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนเป็นมันวาวเส้นแขนงใบข้างละ ๑๕-๒๘ เส้น ออกในแนวขนานกันและเกือบตั้งฉากกับเส้นกลางใบ ปลายโค้งจดกัน ระหว่างเส้นแขนงใบที่เห็นเด่นชัดมีเส้นแขนงใบเส้นเล็กแทรกในแนวขนาน ปลายตรง ไม่เชื่อมกับเส้นอื่น ก้านใบยาว ๑.๘-๕ ซม. ใบมักจะหนาแน่นบริเวณปลายกิ่ง

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อน ออกตามซอกใบและตามยอด ทั้งช่อยาว ๓.๕-๑๒.๖ ซม. ก้านช่อยาว ๕-๖ ซม. ก้านดอกยาว ๑.๘-๔.๖ มม. ดอกสีขาว มีกลิ่นหอม กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ รูปไข่ กว้าง ๐.๗-๑.๖ มม. ยาว ๑.๖-๒.๒ มม. ปลายมน กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็น



หลอดแคบ ยาว ๔-๕ มม. บริเวณคอหลอดป่องเล็กน้อยภายในมีขนสั้นนุ่ม ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปขอบขนานกว้าง ๒-๒.๕ มม. ยาว ๔.๓-๖.๕ มม. ปลายแหลมมนด้านในมีขนสั้นนุ่ม แฉกกลีบดอกเรียงซ้อนเหลื่อมไปทางขวา เกสรเพศผู้ ๕ เกสร อยู่ภายในบริเวณคอหลอดดอกก้านชูอับเรณูสั้นมาก อับเรณูรูปไข่ กว้างประมาณ ๐.๕ มม. ยาว ๑.๒-๑.๔ มม. จานฐานดอกแคบ ขอบหยักตื้น ๒ หยัก รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ รังไข่ โคนอาจเชื่อมกันเล็กน้อย แต่ละรังไข่มี ๑ ช่อง มีออวุล ๒-๔ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเชื่อมติดกัน ยาวประมาณ ๑.๕ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่มค่อนข้างกลม ปลายแหลมมน อยู่ต่ำกว่าเกสรเพศผู้

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง ออกเดี่ยว อาจพบบ้างที่ออกเป็นคู่ รูปทรงกลมแกมรูปทรงรี กว้าง ๓.๒-๔ ซม. ยาว ๖-๗ ซม. ปลายผลมีจะงอยสั้นและโค้ง ผลสุกสีเหลืองสด ผนังผลชั้นกลางมีเส้นใยมาก เมล็ดค่อนข้างแบน ทรงรูปไข่ กว้างประมาณ ๒.๕ ซม. ยาวประมาณ ๓.๘ ซม. มี ๒-๔ เมล็ด

 ตีนเป็ดชายฝั่งมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ พบขึ้นตามป่าชายหาด ที่สูงใกล้ระดับทะเลปานกลางออกดอกและเป็นผลเกือบตลอดปี ในต่างประเทศพบในเอเชียเขตร้อนและตามเกาะในมหาสมุทรอินเดียและมหาสมุทรแปซิฟิก.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตีนเป็ดชายฝั่ง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Ochrosia oppositifolia (Lam.) K. Schum.
ชื่อสกุล
Ochrosia
คำระบุชนิด
oppositifolia
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Lamarck, Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet de
- Schumann, Karl Moritz
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Lamarck, Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet de (1744-1829)
- Schumann, Karl Moritz (1851-1904)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ. ดร.อบฉันท์ ไทยทอง