กระจูดเป็นไม้ล้มลุกสองปี เหง้าสีน้ำตาล ลำต้นรูปทรงกระบอกกลวง ตั้งตรง สูงประมาณ ๔๕ ซม. อาจสูงได้ถึง ๒ ม. ส่วนโคนใหญ่กว่าส่วนปลายซึ่งเรียวแหลม โคนต้นมีกาบหุ้มกาบในยาวกว่ากาบนอก ลำต้นมีผนังกั้นตามขวางเป็นช่อง ๆ ช่องที่โคนใหญ่กว่าที่ปลาย ไม่มีใบ

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก กลมรี ออกทางด้านข้างก่อนถึงปลายลำต้น กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาว ๑-๒ ซม. ดอกเล็ก สีน้ำตาล อยู่ระหว่างกาบดอกซึ่งเรียงตัวกันแบบสลับโดยรอบเกสรเพศผู้ ๗-๑๐ อัน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวเป็นเส้นต่อจากรังไข่ ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒ แฉก

 ผลแบบผลแห้งเมล็ดล่อน รูปรี ปลายป้าน โคนแหลม ผลแก่สีน้ำตาล ที่ปลายมีก้านยอดเกสรเพศเมียติดอยู่

 กระจูดขึ้นในที่ต่ำน้ำขัง ตามหนองบึง แพร่กระจายอยู่ในทวีปเอเชียเขตร้อนบริเวณคาบสมุทรอินโดจีน เกาะบอร์เนียว เกาะสุมาตรา ตามชายฝั่งตะวันออกของทวีปออสเตรเลีย หมู่เกาะฟิจิ และที่เกาะมาดากัสการ์ ปลูกกันในสาธารณรัฐ ประชาชนจีนและเกาะบอร์เนียว ในประเทศไทยปลูกกันมากทางภาคใต้

 ใช้ลำต้นช่วงที่ยังไม่ออกดอกสานเสื่อ กระสอบ และเครื่องใช้อื่น ๆ ขยายพันธุ์โดยแยกเหง้าที่แตกหน่อแล้วนำไปปลูกในบ่อหรือสระใหญ่ ๆ ที่มีโคลนเลนก้นสระ ให้มีน้ำขังประมาณ ๓๐ ซม. ประมาณ ๑ ปี กระจูดจะโตเต็มที่ ตัดไปตากแดดให้แห้ง แล้วลอกกาบที่โคนลำต้นออก นำลำต้นไปใช้ประโยชน์ได้