เครือมวกไทย

Alyxia thailandica D. J. Middleton

ชื่ออื่น ๆ
นูดเครือ (กลาง)
ไม้เถา มียางสีขาว ใบเดี่ยว เรียงเป็นวงรอบ ๓-๔ ใบ รูปรี ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกที่ซอกใบหรือปลายกิ่ง ดอกสีเหลืองนวล รูปทรงกระบอกแคบ ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง ออกเป็นคู่หรือเดี่ยว เป็นฝักคอด แต่ละส่วนที่พองออกรูปเกือบกลม เมล็ดทรงรูปไข่ ค่อนข้างกลม

เครือมวกไทยเป็นไม้เถา มียางสีขาว กิ่งแขนงเมื่อยังอ่อนมีขนละเอียด เมื่อแก่เกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงเป็นวงรอบ ๓-๔ ใบ รูปรี กว้าง ๑.๒-๒.๖ ซม. ยาว ๒.๗-๗.๕ ซม. ปลายมนถึงเรียวแหลมสั้นโคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนังเส้นแขนงใบข้างละ ๑๕-๒๕ เส้น ออกในแนวเกือบตั้งฉากกับเส้นกลางใบ มีขนละเอียดบนเส้นกลางใบทั้ง ๒ ด้าน ก้านใบยาว ๓-๗ มม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกที่ชอกใบหรือปลายกิ่งยาว ๑.๒-๒.๕ ซม. มีขนนุ่มหนาแน่น ก้านช่อดอกสั้น ก้านดอกยาว ๐.๕-๑.๕ มม. กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วยตื้น ปลายแยกเป็น ๕ แฉก แต่ละแฉกรูปไข่ถึงรูปใบหอก กว้าง ๑-๑.๕ มม. ยาว ๒-๓ มม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลม มีขนนุ่มหนาแน่นทางด้านนอก ดอกตูมมีรอยคอดระหว่างช่วงหลอดกลีบดอกกับแฉกกลีบดอกกลีบดอกสีเหลืองนวล โคนเชื่อมติดกันเป็นรูปทรงกระบอกแคบ ยาว ๔-๖.๕ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก แฉกซ้อนเหลื่อมไปทางซ้ายในดอกตูม แต่ละแฉกรูปใบหอก ยาว ๒.๕-๔.๒ มม. ปลายแหลม ด้านนอกเกลี้ยง ด้านในมีขนบริเวณช่วงบนของปากหลอด เกสรเพศผู้ไม่เชื่อมติดกับยอดเกสรเพศเมีย ติดอยู่ในหลอดกลีบดอก สูงจากฐาน ๓-๓.๔ มม. และสูงกว่ายอดเกสรเพศเมีย ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ ๐.๕ มม. อับเรณูรูปไข่ กว้างประมาณ ๐.๔ มม. ยาวประมาณ ๑ มม. โคนรูปหัวใจ รังไข่ อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ รังไข่ ยาว ๐.๖-๐.๘ มม. แต่ละรังไข่มี ๑ ช่อง ออวุล ๒-๓ เม็ด มีขนหนาแน่นบริเวณรอบฐานก้านยอดเกสรเพศเมียเชื่อมติดกันลักษณะคล้ายเส้นด้ายความยาวรวมกับยอดเกสรเพศเมียประมาณ ๓ มม. ยอดเกสรเพศเมียรูปกระสวย

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง ออกเป็นคู่หรือเดี่ยว ถ้าทุกเมล็ดเจริญ จะเป็นฝักคอด แต่โดยมากมักจะเจริญเพียงเมล็ดเดียว ทำให้ผลเป็นรูปเกือบกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๗ มม. ยาวประมาณ ๙ มม. ผิวด้านนอกเมื่อแก่มีลักษณะค่อนข้างอวบนํ้า มีขนละเอียดบริเวณโคนและปลาย เมล็ดทรงรูปไข่ ค่อนข้างกลมกว้างประมาณ ๕ มม. ยาวประมาณ ๖ มม.

 เครือมวกไทยเป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคตะวันออกและภาคกลางพบขึ้นตามป่าดิบหรือป่าเต็งรัง ที่สูงจากระดับนํ้าทะเล ๗๐๐-๑,๔๐๐ ม. ออกดอกเดือนสิงหาคม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เครือมวกไทย
ชื่อวิทยาศาสตร์
Alyxia thailandica D. J. Middleton
ชื่อสกุล
Alyxia
คำระบุชนิด
thailandica
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Middleton, David John
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1963-)
ชื่ออื่น ๆ
นูดเครือ (กลาง)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ. ดร.อบฉันท์ ไทยทอง และ ผศ. ดร.มานิต คิดอยู่