ตาเสือขาว

Dysoxylum alliaceum (Blume) Blume

ไม้ต้น ผลัดใบแต่ผลิใบใหม่ไว โคนต้นมักเป็นพูพอน เปลือกนอกสีน้ำตาลปนสีแดงหรือสีเหลืองอ่อน ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียนตามปลายกิ่ง ใบย่อย ๗-๙ ใบ เรียงสลับ รูปรีแกมรูปไข่กลับ รูปใบหอก หรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง หรือช่อกระจุกเชิงประกอบคล้ายช่อกระจะ ออกตามซอกใบหรือเหนือรอยแผลใบตามกิ่ง ดอกด้านนอกสีชมพู ด้านในสีเหลืองอ่อน มีขนนุ่มทางด้านนอก ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงค่อนข้างกลม มี ๓ พู พบน้อยที่มี ๔ พู ผลแก่จัดสีแดง เมล็ดรูปทรงรี สีแดง เนื้อในเมล็ดมีกลิ่นคล้ายกระเทียมสด มี ๑-๔ เมล็ด

ตาเสือขาวเป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๓๘ ม. เส้นรอบวง ๑.๑-๓.๒ ม. ผลัดใบแต่ผลิใบใหม่ไว โคนต้นมักเป็นพูพอน สูงได้ถึง ๖๐ ซม. เปลือกนอกสีน้ำตาลปนสีแดงหรือสีเหลืองอ่อน มีช่องอากาศทั่วไป เปลือกในสีส้มหรือสีเหลืองอ่อน แล้วเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเมื่อสัมผัสอากาศเปลือกสดมีกลิ่นคล้ายหัวหอม แก่นสีน้ำตาลแกมสีแดง

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียนตามปลายกิ่ง ยาว ๐.๖-๑.๒ ม. เมื่ออ่อนมีขนนุ่ม เมื่อใบหลุดร่วงไปจะเหลือรอยแผลใบชัดเจน ใบย่อย ๗-๙ ใบ เรียงสลับ รูปรีแกมรูปไข่กลับ รูปใบหอก หรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก กว้าง ๓-๗.๕ ซม. ยาว ๑๐-๒๕ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนสอบแคบหรือเบี้ยวเล็กน้อยขอบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบบางหรือค่อนข้างหนา เส้นกลางใบเป็นร่องทางด้านบน นูนทางด้านล่างเกลี้ยง เส้นแขนงใบข้างละ ๘-๑๔ เส้น ปลายเส้นโค้งไปสู่ขอบใบ เส้นใบย่อยแบบร่างแห สังเกตเห็นได้ทางด้านล่าง ก้านใบยาว ๕-๑๕ ซม. เมื่ออ่อนมีขนนุ่ม ก้านใบย่อยยาว ๑-๑.๕ ซม. เกลี้ยง และออกสีดำเรื่อเมื่อใบแห้ง

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง หรือช่อกระจุกเชิงประกอบคล้ายช่อกระจะ ออกตามซอกใบหรือเหนือรอยแผลใบตามกิ่ง ช่อยาว ๑๐-๔๐ ซม. ทุกส่วนมีขนสั้นนุ่มประปราย ก้านดอกยาว ๒.๕-๔ มม. มีขนนุ่มกลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น ปลายแยกเป็นแฉกรูปสามเหลี่ยม ๔ แฉก ยาว ๑-๑.๕ มม. มีขนนุ่มหนาแน่นทางด้านนอก ด้านในเกลี้ยง กลีบดอก ๔ กลีบ พบน้อยที่มี ๕ กลีบ เมื่ออ่อนขอบกลีบชิดกันคล้ายรูปทรงกระบอก กว้าง ๒-๓ มม. ยาว ๐.๘-๑.๒ ซม. ด้านนอกสีชมพู มีขนนุ่ม ด้านในสีเหลืองอ่อน เกลี้ยง เกสรเพศผู้ ๘ เกสร พบน้อยที่มี ๑๐ เกสร โคนก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๖ มม. มีขนนุ่มทั้ง ๒ ด้าน จานฐานดอกรูปถ้วยตื้น สูงประมาณ ๑ มม. เกลี้ยงหรือมีขน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๓ ช่อง พบน้อยที่มี ๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๖ มม. มีขนทางครึ่งล่าง ยอดเกสรเพศเมียคล้ายรูปถ้วย

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงค่อนข้างกลม มี ๓ พู พบน้อยที่มี ๔ พู กว้าง ๒.๕-๗ ซม. ยาว ๓-๓.๕ ซม. ผลอ่อนสีขาวแกมสีเขียวอ่อน ผลแก่จัดสีแดง เมล็ดรูปทรงรี สีแดง เมื่อแห้งออกสีดำ เนื้อในเมล็ดมีกลิ่นคล้ายกระเทียมสด มี ๑-๔ เมล็ด

 ตาเสือขาวมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออก ภาคตะวันตก และภาคใต้ พบตามป่าดิบชื้น ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๒๐๐-๑,๗๐๐ ม. ออกดอกเดือนกุมภาพันธ์ถึงพฤษภาคม เป็นผลเดือนมีนาคมถึงตุลาคม ในต่างประเทศพบที่เมียนมา เวียดนาม ภูมิภาคมาเลเซีย และออสเตรเลีย

 ประโยชน์ เนื้อไม้ใช้ทำเครื่องตกแต่งและทำสิ่งปลูกสร้างอาคารทั่วไป ผลเป็นอาหารสัตว์ป่าบางชนิด.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตาเสือขาว
ชื่อวิทยาศาสตร์
Dysoxylum alliaceum (Blume) Blume
ชื่อสกุล
Dysoxylum
คำระบุชนิด
alliaceum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von (1796-1862)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.จำลอง เพ็งคล้าย