เครือน่องขน

Anodendron punctatum Tsiang

ไม้เถา มียางสีขาว กิ่งมีขนละเอียดหรือเกลี้ยง ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปขอบขนานหรือรูปรีด้านล่างมีจุดโปร่งแสงสีนํ้าตาล ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกที่ปลายกิ่งหรือตามซอกใบ ช่อย่อยแบบ ช่อกระจุก ดอกสีขาวอมเขียวหรือสีเหลือง รูปทรงกระบอกแคบ ผลแบบผลแห้งแตกแนวเดียว ออกเป็นคู่ รูปทรงกระบอก เรียว เมล็ดรูปคล้ายกระสวยค่อนข้างแบน สีนํ้าตาล ปลายด้านหนึ่งเป็นจะงอย และมีขนเป็นพู่

เครือน่องขนเป็นไม้เถา ยาวได้ถึง ๒๐ ม. มียางสีขาว กิ่งมีขนละเอียดหรือเกลี้ยง กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยมเมื่อแก่กลม

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปขอบขนานหรือรูปรีกว้าง ๑.๕-๔.๗ ซม. ยาว ๔.๘-๑๕ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนรูปลิ่มหรือมน ขอบเรียบ ด้านล่างมีจุดโปร่งแสงสีนํ้าตาล เส้นแขนงใบข้างละ ๗-๑๓ เส้น เส้นใบย่อยเห็นไม่ชัด ก้านใบยาว ๑-๒ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกที่ปลายกิ่งหรือตามซอกใบ ยาว ๒.๒-๔ ซม. มีขนละเอียด ช่อย่อยแบบช่อกระจุก ก้านดอกยาว ๑-๔ มม. ที่โคนก้านมีใบประดับกลีบเลี้ยง ๕ กลีบ รูปไข่ กว้างประมาณ ๑ มม. ยาว ๑-๒ มม. ปลายแหลมถึงมน ผิวเกลี้ยงหรือมีขนละเอียดที่โคน ขอบมีขนครุย โคนด้านในของแต่ละกลีบมีต่อม ๑-๒ ต่อม กลีบดอกสีขาวอมเขียวหรือสีเหลือง โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปทรงกระบอกแคบ ยาว ๒-๓ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ซ้อนเหลื่อมไปทางขวาในดอกตูมแฉกรูปใบหอกเบี้ยว ยาว ๒-๓ มม. ด้านนอกเกลี้ยงหรือมีขนละเอียด ด้านในมีขนสั้นนุ่ม เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ติดใกล้โคนหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูสั้นอับเรณูคล้ายหัวลูกศร ยาวประมาณ ๑ มม. เรียงเป็นวงล้อมรอบและแนบกับยอดเกสรเพศเมีย จานฐานดอกเป็นวง ขอบหยักมนหรือหยักซี่ฟัน มี ๕ หยัก รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๑ คู่ ยาวประมาณ ๑ มม. แต่ละรังไข่ มี ๑ ช่อง มีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเชื่อมติดกัน ความยาวรวมกับยอดเกสรเพศเมียประมาณ ๑ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม ปลายแหลม

 ผลแบบผลแห้งแตกแนวเดียว ออกเป็นคู่ รูปทรงกระบอก เรียว กว้าง ๐.๘-๑.๒ ซม. ยาว ๗.๕-๑๓.๖ ซม. เมล็ดรูปคล้ายกระสวย ค่อนข้างแบน สีนํ้าตาล ยาว ๑-๑.๕ ซม. ปลายด้านหนึ่งเป็นจะงอย ยาว ๓.๕-๖ มม. รอบจะงอยมีขนเป็นพู่ ยาว ๒-๖ ซม.

 เครีอน่องขนมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ พบขึ้นตามป่าดิบ ที่สูงจากระดับนํ้าทะเล ๖๐๐-๘๐๐ ม. ออกดอกเดือนเมษายนถึงพฤษภาคม เป็นผลเดือนมิถุนายนถึงธันวาคม ในต่างประเทศพบที่จีนและกัมพูชา.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เครือน่องขน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Anodendron punctatum Tsiang
ชื่อสกุล
Anodendron
คำระบุชนิด
punctatum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Tsiang, Ying
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1898-1982)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ. ดร.อบฉันท์ ไทยทอง แสะ ผศ. ดร.มานิต คิดอยู่