ชื่ออื่น ๆ

เคียงปืน, เจียงมื่น(ร้อยเอ็ด)

ครอบจักรวาลชนิดนี้เป็นไม้พุ่มเตี้ย สูง ๐.๕-๓ ม. เปลือกเรียบ สีเทา กิ่งแยกออกจากลำต้นเป็นคู่ตรงข้ามสลับตั้งฉาก เนื้อไม้สีขาว แข็งและเหนียวมาก

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปไข่กลับ รูปใบหอกกลับ หรือรูปรี กว้าง ๑.๕-๓.๕ ซม. ยาว ๔-๑๒ ซม. ปลายสอบ โคนสอบเรียวแคบ ขอบเรียบ โค้งลงเล็กน้อยเมื่อใบแห้ง แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง เนียน เกลี้ยงด้านบนสีเข้มเป็นมัน ด้านล่างสีจาง เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๑๐ เส้นปลายเส้นจรดกันใกล้ขอบใบ เส้นใบย่อยแบบร่างแห ทั้งเส้นแขนงใบและเส้นใบย่อยเห็นชัดทางด้านล่าง ก้านใบสั้นมาก หูใบระหว่างก้านใบโคนกว้างปลายเรียวแหลม

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบและตามกิ่งเหนือรอยแผลใบ ดอกเล็กมาก ออกรวมกันแน่นเป็นกระจุกสั้น ๆ กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย แล้วแยกเป็นแฉกเรียว ๔-(๕) แฉก กลีบดอกสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น ๆ ปลายแยกเป็น ๔-(๕) แฉก รูปใบหอก เกสรเพศผู้มีจำนวนเท่ากับแฉกกลีบดอกและติดอยู่ในหลอดกลีบดอกรังไข่อยู่ใต้วงกลีบ รูปค่อนข้างกลม มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงกลม แข็ง เส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๗-๑ ซม. ผลแก่สีแสด เมื่อแห้งสีคล้ำเมล็ดรูปทรงรี ค่อนข้างแบน

 ครอบจักรวาลชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออกเฉียงใต้ พบขึ้นตามชายป่าดิบ ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๒๐-๒๐๐ ม. ออกดอก เดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายน ในต่างประเทศพบที่ลาว

 ประโยชน์ รากใช้ต้มน้ำดื่มแก้เอ็นยึด.