ชื่ออื่น ๆ

นอด (น่าน); มะค่าขน, มะน้อดกว๊าย (เชียงใหม่); มะเดื่อขน (เชียงราย); แม่นอน (ยะลา); ฮากอบููลู (มลายู-นราธิวาส)

     เดื่อปล้องหินเป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๑๕ ม. แตกกิ่ง ต่ำ พุ่มใบโปร่ง เปลือกเรียบ สีน้ำตาลแกมสีเทา กิ่งอ่อน มีขนสีขาวประปราย หรือมีขนหยาบและแข็งสีขาวหรือ สีน้ำตาล กิ่งแก่เกลี้ยงหรือมีขนหยาบและแข็งสีน้ำตาล ทุกส่วนมียางสีขาวขุ่น
     ใบเดี่ยว เรียงสลับระนาบเดียว รูปรี รูปใบหอก รูปขอบขนาน หรือคล้ายรูปไข่กลับ กว้าง ๓-๑๗ ซม. ยาว ๔-๔๕ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนเบี้ยว ด้านแคบรูปลิ่มถึง มนกลม ด้านกว้างรูปติ่งหู ขอบหยักซี่ฟันหรือเรียบ แผ่น ใบหนาคล้ายแผ่นหนัง เบี้ยว ด้านบนมีขนแข็งติดทน ด้าน ล่างมีขนแข็งสีน้ำตาลอ่อนถึงสีขาวประปราย เส้นแขนงใบ ข้างละ ๔-๑๕ เส้น เส้นใบย่อยคล้ายขั้นบันได ก้านใบ ยาว ๐.๕-๒ ซม. มีขนแข็งสีน้ำตาลอ่อนประปราย หูใบหุ้ม ยอดอ่อนรูปใบหอก ยาว ๑-๓.๕ ซม. มีขนสีน้ำตาลอ่อน ประปราย

     ดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกคล้ายผลรวมใน โพรงฐานช่อดอก รูปทรงเกือบกลม เป็นกระเปาะและมี ช่องเปิดที่ปลาย ออกเป็นช่อห้อยตามต้น โคนต้น หรือ ตามไหลที่ทอดเลื้อยตามพื้นดิน กว้าง ๒-๒.๕ ซม. เกลี้ยง หรือมีขนสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน และมักมีใบเกล็ดขนาด เล็ก ๑-๓ ใบ ติดบนช่อดอก ก้านช่อดอกยาวได้ถึง ๑ ซม. รอบปากช่องเปิดมีใบประดับ ๕ ใบล้อมรอบ ใบประดับ รูปลิ่มขนาดเล็ก ๓ ใบ ติดเป็นวงรอบก้านช่อดอก ดอก ขนาดเล็กจำนวนมากอยู่ภายในโพรงฐานช่อดอก กลีบรวม ๔-๖ กลีบ สีขาวถึงสีชมพูอ่อน ดอกเพศผู้มีเกสรเพศผู้ ๒ เกสร ดอกเพศเมียมีรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๑ ช่อง มี ออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียติดด้านข้างของรังไข่ เกลี้ยงหรือมีขนปกคลุมบริเวณใกล้ปลายก้าน ยอดเกสร เพศเมียเป็นรูปปากแตร

     ผลแบบผลรวมในโพรงฐานช่อดอก รูปทรงเกือบ กลม กว้าง ๒-๒.๕ ซม. สุกสีส้มแกมสีแดง หรือสีน้ำตาล แกมสีแดง เกลี้ยงหรือมีขนสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน ก้าน ผลรวมยาวได้ถึง ๑ ซม. ผลย่อยแบบผลแห้งเมล็ดล่อน ขนาดเล็ก มีจำนวนมาก
     เดื่อปล้องหินมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศ ไทยทั่วทุกภาค พบในป่าดิบชื้น ป่าดิบแล้ง ป่าผสมผลัดใบ ป่าดิบเขา หรือตามชายขอบพื้นที่เกษตรกรรมที่สูงจาก ระดับทะเลประมาณ ๑,๖๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผล เกือบตลอดปี ส่วนใหญ่ออกในช่วงฤดูฝนถึงฤดูหนาว ประมาณเดือนมิถุนายนถึงมกราคม ในต่างประเทศพบที่ อินเดีย เนปาล ปากีสถาน ภูฏาน เมียนมา จีนตอนใต้ ลาว เวียดนาม และคาบสมุทรมาเลเซีย
     ประโยชน์ ผลกินได้.