ตานโมย ๓

Apostasia wallichii R. Br.

กล้วยไม้ดินหลายปี ลำต้นตั้งตรง เรียวยาวและแข็ง รากสีน้ำตาลแดง เป็นเส้นยาว เหนียว และแข็ง ใบเดี่ยว มีจำนวนมาก ออกตลอดต้น เรียงเวียนถี่ รูปแถบหรือรูปแถบแกมรูปใบหอก ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือช่อกระจะแยกแขนง ออกที่ปลายยอด ตั้งขึ้น เอียง หรือห้อยลง ดอกสีเหลืองอ่อน กลีบดอก ๓ กลีบ มีลักษณะเหมือนกันไม่แยกเป็นกลีบปาก ๑ กลีบเหมือนกล้วยไม้ทั่วไป เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันมี ๑ เกสร อับเรณูติดด้านหลัง ผลแบบผลแห้งแตก เมล็ดขนาดเล็ก มีจำนวนมาก

ตานโมยชนิดนี้เป็นกล้วยไม้ดินหลายปี ลำต้นตั้งตรง สีเขียวเข้มหรือสีเขียวแกมสีน้ำตาล รูปทรงกระบอกเรียวยาวและแข็ง เส้นผ่านศูนย์กลาง ๓-๕ มม. ยาว ๓๐-๕๐ ซม. มีกาบใบหุ้มตลอดลำต้น รากสีน้ำตาลแดง เป็น



เส้นยาว เหนียว และแข็ง เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑.๕-๒.๕ มม. ยาว ๖-๑๗ ซม.

 ใบเดี่ยว มีจำนวนมาก ออกตลอดต้น เรียงเวียนถี่ รูปแถบหรือรูปแถบแกมรูปใบหอก กว้าง ๐.๕-๑.๕ ซม. ยาว ๒๗-๓๒ ซม. ปลายเรียวแหลมหรือเป็นรยางค์แข็ง โคนแผ่เป็นกาบหุ้มลำต้น ขอบเรียบ แผ่นใบค่อนข้างเหนียว ด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน ด้านล่างสีจางกว่าเล็กน้อย เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นโคนใบ ๓ เส้น เห็นชัดทางด้านล่าง

 ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือช่อกระจะแยกแขนงออกที่ปลายยอด ตั้งขึ้น เอียง หรือห้อยลง มี ๑-๓ ช่อ ทั้งช่อยาว ๘-๑๖ ซม. แต่ละช่อมี ๑๐-๕๐ ดอก ก้านช่อสีเขียวเข้มเป็นมัน ยาว ๒-๓ ซม. แกนช่อสีเขียว ยาว ๖-๑๓ ซม. ก้านดอกและรังไข่ยาวรวมกัน ๑.๔-๑.๘ ซม. ใบประดับสีเขียวอ่อน รูปใบหอกแกมรูปแถบ กว้างและยาวประมาณ ๓ ซม. ปลายแหลม ใบประดับย่อยสีเขียวอ่อน รูปสามเหลี่ยมหรือรูปใบหอกกว้าง กว้าง ๑-๑.๕ มม. ยาว ๔-๖ มม. ปลายเรียวแหลม ดอกสีเหลืองอ่อนเส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๘-๑.๒ มม. กลีบเลี้ยง ๓ กลีบ กลีบเลี้ยงบนและกลีบเลี้ยงข้างรูปรีแคบ กว้าง ๑.๓-๑.๖ มม. ยาว ๖-๘ มม. ปลายแหลม ขอบกลีบบิดเล็กน้อย กลีบดอก ๓ กลีบ มีลักษณะเหมือนกัน ไม่แยกเป็นกลีบปาก ๑ กลีบเหมือนกล้วยไม้ทั่วไป รูปรีแคบ กว้าง ๑.๕-๑.๗ มม. ยาวประมาณ ๘ ซม. ปลายแหลม บิดและม้วนงอลงด้านล่างเล็กน้อย ด้านนอกของกลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีสันนูนตามยาว ๑ สัน ปลายสันเป็นรยางค์แข็งยาวพ้นปลายกลีบ เส้าเกสรสีเหลืองสด กว้าง ๑-๑.๕ มม. ยาว ๒-๓ มม. เกลี้ยง โคนเส้าเกสรไม่มีสันนูนหรือเป็นปีก เกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์มี ๒ เกสร เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันมี ๑ เกสร อับเรณูสีเหลืองแกมสีน้ำตาล รูปรี กว้าง ๖-๘ มม. ยาวประมาณ ๔ มม. ปลายมน อับเรณูติดด้านหลัง ก้านชูอับเรณูยาว ๑.๓-๑.๖ มม. รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ รูปทรงกระบอกมีสันตามยาว ๓ สัน มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก


ก้านยอดเกสรเพศเมียสีเหลืองสด ยาวประมาณ ๔ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่มเล็ก

 ผลแบบผลแห้งแตก สีเขียวเข้มเป็นมัน รูปทรงกระบอก กว้าง ๑.๔-๒ มม. ยาว ๑.๒-๒.๕ ซม. เมล็ดขนาดเล็ก มีจำนวนมาก

 ตานโมยชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาค พบขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรังผสมสนป่าดิบชื้น และป่าดิบเขา ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๒๐๐-๑,๒๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม ในต่างประเทศพบที่อินเดีย ศรีลังกา เนปาล บังกลาเทศ เมียนมา จีน ญี่ปุ่น ภูมิภาคอินโดจีน ภูมิภาคมาเลเซีย และทางเหนือของออสเตรเลีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตานโมย ๓
ชื่อวิทยาศาสตร์
Apostasia wallichii R. Br.
ชื่อสกุล
Apostasia
คำระบุชนิด
wallichii
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Brown, Robert
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1773-1858)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นายภัทธรวีร์ พรมนัส และ รศ. ดร.อบฉันท์ ไทยทอง