ชื่ออื่น ๆ

ชงโค, โยธิกา (ใต้); เถากระไดลิง (ตะวันออกเฉียงใต้)

เครือเขาหนังเป็นไม้เถาเนื้อแข็ง ยาวได้ถึง ๒๐ ม. ทุกส่วนที่ยังอ่อนมีขนสั้นนุ่มสีน้ำตาลแดง และจะค่อย ๆ หลุดร่วงไปจนเกลี้ยงหรือเกือบเกลี้ยง มีมือจับออกเป็นศู่ตรงข้าม เปลือกลำต้นหรือกิ่งค่อนข้างเรียบ และมีช่องอากาศเล็ก ๆ ทั่วไป

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่หรือค่อนข้างกลม กว้าง ๖-๑๒ ซม. ยาว ๕-๑๒ ซม. ปลายแยกเป็น ๒ แฉก เว้าลึก ๑ ใน ๒ ถึง ๒ ใน ๓ ของความยาวใบ ปลายแฉกมนหรือสอบเรียวแหลมเป็นติ่งสั้น มีติ่งแหลมเล็ก ยาวประมาณ ๓ มม. อยู่กลางโคนสุดของง่ามแฉกใบโคนเว้ารูปหัวใจ ขอบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบค่อนข้างบาง มีขนสีน้ำตาลอ่อนทางด้านล่าง ด้านบนเกลี้ยง เส้นโคนใบ ๙ เส้น ปลายเส้นโค้งไปทางปลายใบ เห็นชัดทางด้านล่างและมักเป็นร่องทางด้านบน เส้นใบย่อยแบบขั้นบันได เห็นชัดทางด้านล่าง โคนใบ

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามปลายกิ่งหรือตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง แต่ละช่อมีดอกมาก แกนช่อยาว ๕-๑๐ ซม. เมื่อยังอ่อนมีขนสีนํ้าตาลแดงหนาแน่นก้านดอกเรียว ยาว ๔-๗ ซม. โคนก้านดอกมีใบประดับรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก ยาวได้ถึง ๘ มม. และประมาณกิ่งกลางของก้านดอกมีใบประดับย่อย ๒ ใบ รูปคล้ายใบประดับแต่เล็กกว่า ดอกตูมรูปไข่แกมรูปรีกลีบเลี้ยงแยกเป็น ๒ แฉก ยาวประมาณ ๕ มม. เมื่อดอกบานแยกเป็นมุมฉากกับก้านดอก กลีบดอก ๕ กลีบ สีเหลืองอ่อนแกมเขียว รูปคล้ายรูปสามเหลี่ยม กว้างประมาณ ๗ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. ผิวยับย่น โคนกลีบดอกสอบเรียวเป็นก้าน ยาว ๑-๒.๕ ซม. เกสรเพศผู้ ๙ เกสร ที่สมบูรณ์มีเพียง ๒ เกสร ซึ่งยาวและใหญ่กว่าเกสรที่ใม่สมบูรณ์อีก ๗ เกสร มีก้านรังไข่ รังไข่อยู่เหนือ

 ผลแบบผลแห้งแตกสองแนว รูปขอบขนาน แบนมีก้าน กว้างประมาณ ๓ ซม. ยาวประมาณ ๙ ซม. เมล็ดเรียงตามแนวขวาง มี ๓-๕ เมล็ด แบนคล้ายรูปโล่กว้างและยาวประมาณ ๑ ซม.

 เครือเขาหนังมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาคพบตามป่าดิบและป่าเบญจพรรณที่สูงจากระดับนํ้าทะเล ๒๐-๑๐๐ ม. ออกดอกเดือนธันวาคมถึงมกราคม เป็นผลเดือนมกราคมถึงมีนาคมในต่างประเทศพบที่ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย.