เครือเขาปู้ ๑

Pueraria candollei Wall. ex Benth. var. candollei

ชื่ออื่น ๆ
ตาลานเครือ (ลำปาง)
ไม้เถา กิ่งอ่อนและช่อดอกมีขนสีน้ำตาล ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเรียน มีใบย่อย ๓ ใบ รูปไข่ ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือช่อแยกแขนงออกเดี่ยวตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกรูปดอกถั่วสีน้ำเงินหรือสีม่วงแกมนํ้าเงิน ผลแบบผลแห้งแตกเป็นฝักแบน รูปขอบขนาน เมล็ดรูปไต มี ๔-๘ เมล็ด

เครือเขาปู้ชนิดนี้เป็นไม้เถา ผลัดใบ ลำต้นพันขึ้นไปถึงเรือนยอดของไม้ต้น กิ่งอ่อนและช่อดอกมีขนสีน้ำตาล

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียน มีใบย่อย ๓ ใบ ก้านใบยาว ๑๐-๒๕ ซม. หูใบรูปขอบขนานปลายแหลม โคนยื่นย้อยลงเป็นติ่งแหลม ยาว ๐.๘-๒ ซม. ใบย่อยใบกลางรูปไข่ กว้าง ๑๐-๒๐ ซม. ยาว ๑๒-๒๒ ซม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลม โคนมนหรือสอบ มีขนทั้ง ๒ ด้าน ด้านล่างมีขนมากกว่าด้านบน เส้นแขนงใบข้างละ ๗-๘ เส้น ใบย่อยคู่ข้างเรียงตรงข้าม ลักษณะคล้ายใบย่อยใบกลางแต่เบี้ยว หูใบย่อยเรียวแหลมยาว ๐.๕-๑ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือช่อแยกแขนง ออกเดี่ยวตามซอกใบและปลายกิ่ง ยาว ๑๐-๕๐ ซม. ใบประดับเรียวแหลม ยาวประมาณ ๑ ซม. ดอกรูปดอกถั่ว ยาว ๑.๘-๒ ซม. ออกหลังจากผลัดใบ ก้านดอกยาว ๓-๕ มม. ใบประดับย่อยรูปไข่ปลายแหลม ยาวประมาณ ๓ มม. กลีบเลี้ยงยาวประมาณ ๑๐ ซม. โคนติดกันเป็นรูปถ้วย ปลายแยกเป็น ๔ แฉก กลีบบนสุดขนาดใหญ่กว่ากลีบอื่น ๆ กลีบดอก ๕ กลีบ สีน้ำเงินหรือสีม่วงแกมน้ำเงิน กลีบกลางรูปโล่ ปลายหยักเว้าเส้นผ่านศูนย์กลาง ๑.๕-๑.๘ ซม. กลีบคู่ล่างติดกันเป็นรูปท้องเรือ เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร แยกเป็น ๒ กลุ่ม มี ๑ เกสร แยกเป็นอิสระ ส่วนอีก ๙ เกสร โคนก้านติดเป็นแผ่น รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปขอบขนานแคบ มี ๑ ช่อง ออวุล ๔-๘(-๑๐) เม็ด มีขน ก้านยอดเกสรเพศเมียโค้ง ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม

 ผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝักแบน รูปขอบขนานกว้างประมาณ ๑ ซม. ยาว ๕-๘ ซม. เมล็ดรูปไต กว้างประมาณ ๓ มม. ยาวประมาณ ๒ มม. มี ๔-๘(-๑๐) เมล็ด

 เครือเขาปู้ชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคกลาง และภาคตะวันตกเฉียงใต้ พบขึ้นในป่าเบญจพรรณ และตามป่าเขาหินปูนที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับน้ำทะเลถึงประมาณ ๑,๓๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่อินเดีย พม่า และลาว.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เครือเขาปู้ ๑
ชื่อวิทยาศาสตร์
Pueraria candollei Wall. ex Benth. var. candollei
ชื่อสกุล
Pueraria
คำระบุชนิด
candollei
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Wallich, Nathaniel
- Bentham, George
ชื่อชนิดย่อย (ถ้ามี)
var. candollei
ชื่อผู้ตั้งชนิดย่อย (ถ้ามี)
- -
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Wallich, Nathaniel (1786-1854)
- Bentham, George (1800-1884)
ชื่ออื่น ๆ
ตาลานเครือ (ลำปาง)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ชวลิต นิยมธรรม