ตาเหินคำเป็นไม้ล้มลุกหลายปี อิงอาศัยหรือขึ้นบนหิน มีเหง้าสั้น ลำต้นเทียมเกิดจากกาบใบเรียงสลับโอบซ้อนกันแน่นชูเหนือเหง้า สูง ๐.๒-๑ ม. มักเกิดเป็นลำเดี่ยว
ใบเดี่ยว เรียงสลับระนาบเดียว มี ๕-๙ ใบ รูปรีหรือรูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน กว้าง ๓-๕ ซม. ยาว ๑๕-๒๐ ซม. ปลายแหลม โคนมนหรือรูปหัวใจ ขอบเรียบ แผ่นใบเป็นคลื่นและค่อนข้างหนาคล้ายแผ่นหนัง เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นแขนงใบจำนวนมาก เรียงขนานกัน เห็นไม่ชัด ก้านใบยาว ๓-๘ มม. หรือไร้ก้าน ลิ้นใบแยกเป็น ๒ แฉก รูปไข่ถึงรูปขอบขนาน ยาว ๔-๗ มม. ปลายมนกลม สีน้ำตาลแดง มักแห้ง กาบใบยาวได้ถึง ๑ ม. เรียงสลับโอบซ้อนกันแน่น
ช่อดอกแบบช่อเชิงลด ออกที่ปลายลำต้นเทียม ตั้งขึ้น รูปทรงกระบอกแคบหรือรูปขอบขนาน กว้าง ๒.๕-๓.๕ ซม. ยาว ๑๐-๒๐ ซม. ก้านช่อดอกยาว ๒-๕ ซม. มีใบประดับ ๗-๑๖ ใบ แต่ละซอกใบประดับมี ๑ ดอก ทยอยบานไปสู่ปลายช่อ ใบประดับที่โคนก้านช่อสีเขียวอ่อน รูปขอบขนาน กว้างประมาณ ๖ มม. ยาวประมาณ ๑.๗ ซม. ปลายแหลม หุ้มม้วนแน่นรอบหลอดกลีบดอก ใบประดับย่อยรูปไข่ กว้างประมาณ ๔ มม. ยาว ๖-๘ มม. ม้วนเป็นหลอด ค่อนข้างโปร่งแสง ปลายแหลม ดอกสีเหลืองอ่อนอมส้ม มีกลิ่นหอมอ่อน ก้านดอกสั้นมากหรือไร้ก้าน กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด กว้างประมาณ ๓ มม. ยาวประมาณ ๘ มม. ปลายแยกเป็นแฉกด้านเดียว กลีบดอกสีเหลืองอ่อน โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดแคบ กว้างประมาณ ๓ มม. ยาวประมาณ ๑.๘ ซม. ปลายสีเหลืองอ่อนอมส้ม แยกเป็น ๓ แฉก แต่ละแฉกรูปแถบแคบ กว้าง ๒-๓ มม. ยาวประมาณ ๑.๒ ซม. ปลายคุ่ม เกสรเพศผู้ ๖ เกสร ที่สมบูรณ์มี ๑ เกสร อับเรณูสีเหลือง รูปทรงรี ยาวประมาณ ๖ มม. ก้านชูอับเรณูสีเหลือง ยาวประมาณ ๗ มม. เกสรเพศผู้ที่เหลืออีก ๕ เกสรเป็นหมันและเปลี่ยนรูปคล้ายกลีบดอก มี ๓ เกสรที่อยู่ตรงกลางเชื่อมติดกันและเปลี่ยนเป็นกลีบปาก สีส้ม รูปคล้ายครึ่งวงกลม กว้างประมาณ ๘ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. กลางกลีบแยกเป็นแฉกลึก ยาวประมาณ ๕ มม. อีก ๒ เกสรอยู่ข้างกลีบปากข้างละ ๑ เกสร แยกอิสระเป็นกลีบคู่ข้าง รูปแถบแคบถึงรูปใบหอกกลับแคบ กว้างประมาณ ๔ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. ปลายมน รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ รูปขอบขนาน กว้างประมาณ ๑.๕ มม. ยาวประมาณ ๒ มม. มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียมี ๓ ก้าน ที่สมบูรณ์มี ๑ ก้านรูปคล้ายเส้นด้าย ยอดเกสรเพศเมียคล้ายรูปถ้วยขนาดเล็ก ขอบมีขน ก้านยอดเกสรเพศเมียที่ไม่สมบูรณ์อีก ๒ ก้านลดรูปเป็นติ่งขนาดเล็ก รูปแถบ ติดอยู่เหนือรังไข่
ผลแบบผลแห้งแตก รูปกระสวยหรือรูปทรงค่อนข้างกลม กว้างและยาว ๑.๑-๑.๘ ซม. สีเขียวอมเหลือง มีใบประดับ ใบประดับย่อย และกลีบเลี้ยงขยายใหญ่ ติดทน เมล็ดรูปกระสวย สีน้ำตาลเข้มหรือสีเกือบดำ มีจำนวนมาก มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดง
ตาเหินคำมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ พบตามป่าดิบเขาที่ชื้นและค่อนข้างร่ม อิงอาศัยหรือขึ้นบนหิน ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๑,๕๐๐-๒,๑๐๐ ม. ออกดอกเดือนกรกฎาคมถึงสิงหาคม เป็นผลเดือนสิงหาคมถึงตุลาคม ในต่างประเทศพบที่อินเดีย เมียนมา และจีน.