เครือเขาขน ๒

Paracalyx scariosus (Roxb.) Ali

ไม้เถา ทุกส่วนมีขนสั้นนุ่มประปราย ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียน มีใบย่อย ๓ ใบ รูปไข่หรือรูปคล้ายสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด ใบย่อยใบปลายมีขนาดใหญ่กว่าใบย่อยคู๋ล่าง ช่อดอกแบบช่อกระจะออกตามปลายกิ่งหรือตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง มีขนประปราย ดอกรูปดอกถั่ว สีเหลือง มีแถบยาวสีส้ม ผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝัก รูปเคียวถึงรูปไข่กลับมีขนสั้นนุ่ม กลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดมี ๑ เมล็ด

เครือเขาขนชนิดนี้เป็นไม้เถา ยาว ๒-๕ ม. ทุกส่วนมีขนสั้นนุ่มประปราย

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียน ยาวได้ถึง ๒๖ ซม. ก้านใบยาว ๓.๒-๘ ซม. มีใบย่อย ๓ ใบ รูปไข่หรือรูปคล้ายสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด กว้าง ๒.๒-๑๔ ซม. ยาว ๓.๕-๑๕.๓ ซม. ใบย่อยใบปลายมีขนาดใหญ่กว่าใบย่อยคู่ล่าง ปลายเว้าบุ๋มหรือเรียวแหลม โคนมนขอบเรียบ แผ่นใบค่อนข้างหนา มีขนสั้นนุ่มทั้ง ๒ ด้านเส้นแขนงใบข้างละ ๕-๙ เส้น เส้นใบย่อยแบบขั้นบันได เห็นชัดทางด้านล่าง ด้านบนเป็นร่อง ก้านใบย่อยใบปลายยาว ๐.๔-๓.๒ ซม. ก้านใบย่อยคู่ล่างยาวประมาณ ๓ มม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามปลายกิ่งหรือตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง มีขนประปราย ช่อดอกยาว ๑๐-๑๕ ซม. ก้านช่อดอกยาว ๕-๑๐ ซม. ก้านดอกยาว ๒-๓ มม. มีขนสั้นนุ่ม ใบประดับมีขนาดใหญ่ ลักษณะเป็นเยื่อบาง ๆ ร่วงง่าย ดอกรูปดอกถั่ว กลีบเลี้ยงสีเขียวอ่อนหุ้มกลีบดอกไว้ทั้งหมด ส่วนโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยก


เป็น ๕ แฉก แฉกคู่บนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น ๒ แฉก แฉกคู่ข้างมีขนาดเล็ก แฉกล่างรูปเรือ มีขนาดใหญ่ที่สุดกลีบเลี้ยงในช่วงดอกบานยาว ๒.๕-๓ ซม. มีขนสั้นนุ่มในช่วงเป็นผลจะขยายใหญ่ขึ้นเป็น ๒ เท่า กลีบดอก ๕ กลีบ สีเหลือง มีแถบยาวสีส้ม โคนกลีบมีติ่ง กลีบกลางรูปวงกลมหรือรูปไข่กลับ กลีบคู่ข้างรูปขอบขนานแคบ กลีบคู่ล่างรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับโค้งขึ้น เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร เชื่อมติดกัน ๒ กลุ่ม กลุ่มแรกมี ๙ เกสร โคนก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกัน อีก ๑ เกสร แยกเป็นอิสระ อับเรณูยาว ๑-๑.๒ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๑ ช่อง ออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยาว ๑.๕-๔ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม

 ผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝัก รูปเคียวถึงรูปไข่กลับมีขนสั้นนุ่ม มีกลีบเลี้ยงติดทนลักษณะบางและแห้งล้อมรอบ เมล็ดมี ๑ เมล็ด

 เครือเขาขนชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ พบตามป่าเบญจพรรณที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๓๕๐-๙๕๐ ม. ออกดอกเดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์ ในต่างประเทศพบที่อินเดียและพม่า.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เครือเขาขน ๒
ชื่อวิทยาศาสตร์
Paracalyx scariosus (Roxb.) Ali
ชื่อสกุล
Paracalyx
คำระบุชนิด
scariosus
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Roxburgh, William
- Ali, Syed Irtifaq
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Roxburgh, William (1751-1815)
- Ali, Syed Irtifaq (1930-)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางสาวนันทวรรณ สุปันตี