ตานตะขาบ ๑

Microsaccus griffithii (C. S. P. Parish et Rchb. f.) Seidenf.

กล้วยไม้อิงอาศัย เจริญทางยอด ต้นเรียวเล็กและมีใบปกคลุมตลอดทั้งต้น มักขึ้นเป็นกลุ่มเล็ก ๆ รากออกเป็นกระจุกที่โคนต้น ใบเดี่ยว เรียงซ้อนสลับระนาบเดียว แบนทางด้านข้างและอวบหนา รูปไข่ โคนเป็นกาบหุ้มต้นซ้อนทับกัน ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบ ช่อละ ๒ ดอก ดอกขนาดเล็กมาก สีขาว ผลแบบผลแห้งแตก รูปกระสวย เมล็ดขนาดเล็ก คล้ายผง มีจำนวนมาก

ตานตะขาบชนิดนี้เป็นกล้วยไม้อิงอาศัย เจริญทางยอด กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาว ๓-๕ ซม. มักโค้งเล็กน้อย ต้นเรียวเล็กและมีใบปกคลุมตลอดทั้งต้น มักขึ้นเป็นกลุ่มเล็ก ๆ รากออกเป็นกระจุกที่โคนต้น

 ใบเดี่ยว เรียงซ้อนสลับระนาบเดียว แบนทางด้านข้างและอวบหนา รูปไข่ กว้างประมาณ ๓ มม. ยาว ๔-๖ มม. ปลายแหลมมน มักหยักตื้น โคนเป็นกาบหุ้มต้นซ้อนทับกัน แผ่นใบอวบน้ำ สีเขียวเข้ม ไม่เห็นเส้นใบ ผิวมักย่น

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบ ช่อละ ๒ ดอก ก้านช่อดอกสั้นมาก ใบประดับย่อยเป็นเยื่อบางรูปคล้ายเรือ ยาว ๑.๕-๒ มม. ก้านดอกรวมรังไข่ยาวประมาณ ๑.๕ มม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกสีขาว กางออกจากกันเล็กน้อย กลีบเลี้ยง ๓ กลีบ คล้ายกัน รูปขอบขนาน กว้างประมาณ ๑.๕ มม. ยาวประมาณ ๒.๕ มม. ปลายมน ขอบบาง แนวกลางกลีบหนา กลีบดอก ๓ กลีบ กลีบด้านข้างรูปไข่ สั้นกว่ากลีบเลี้ยงเล็กน้อย ปลายค่อนข้างหนา กลีบปากรูปคล้ายรูปไข่กลับ ช่วงปลายกลีบปากอาจหยักเป็นแฉกตื้น ๓ แฉก แฉกกลางค่อนข้างหนาปลายมน มีแต้มสีเหลืองกลางแฉก ช่วงโคนกลีบปากสอบแคบ และมีเดือยสั้นแต่กว้าง และคอดตามแนวขวางเป็น ๒ พู เส้าเกสรสั้นมาก ฝาครอบกลุ่มเรณูรูปคล้ายไต กลุ่มเรณูมี ๔ กลุ่ม รูปทรงกลมหรือรูปทรงรี ขนาดเท่ากันก้านกลุ่มเรณูเป็นแถบบางใส โค้งงอ ขอบม้วนเข้า แป้นเหนียว โคนก้านกลุ่มเรณูเป็นแผ่นรูปคล้ายสี่เหลี่ยมผืนผ้ารังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๑ ช่อง มีออวุลจำนวนมาก ยอดเกสรเพศเมียเป็นแอ่ง อยู่ทางด้านหน้าเส้าเกสร

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปกระสวย ยาวประมาณ ๕ มม. เมล็ดขนาดเล็ก คล้ายผง มีจำนวนมาก

 ตานตะขาบชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออก ตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ พบตามที่โล่งในป่าดิบ ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลปานกลางถึงประมาณ ๕๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนกันยายนถึงพฤศจิกายน ในต่างประเทศพบที่เมียนมา กัมพูชา และภูมิภาคมาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตานตะขาบ ๑
ชื่อวิทยาศาสตร์
Microsaccus griffithii (C. S. P. Parish et Rchb. f.) Seidenf.
ชื่อสกุล
Microsaccus
คำระบุชนิด
griffithii
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Parish, Charles Samuel Pollock
- Reichenbach, Heinrich Gustav
- Seidenfaden, Gunnar
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Parish, Charles Samuel Pollock (1822-1897)
- Reichenbach, Heinrich Gustav (1824-1889)
- Seidenfaden, Gunnar (1908-2001)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ. ดร.อบฉันท์ ไทยทอง