เดื่อขุนตาลเป็นไม้เถา มีรากอากาศออกตามข้อ สำหรับยึดเกาะ กิ่งมีขนนุ่มสีน้ำตาลหนาแน่น ทุกส่วนมียาง
     ใบเดี่ยว เรียงเวียนหรืออาจเรียงเกือบตรงข้าม รูปขอบขนาน หรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่ กว้าง ๑๐-๒๐ ซม. ยาว ๒๔-๔๐ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนมน หรือเว้า รูปหัวใจ ขอบเรียบ ด้านบนสีเขียวเข้ม มีขนสีน้ำตาลตาม เส้นใบ ด้านล่างสีจางกว่า มีขนสีน้ำตาลหนาแน่นตามเส้น ใบ และมีผลึกหินปูน เส้นแขนงใบข้างละ ๖-๘ เส้น ปลาย เส้นโค้งจดเส้นถัดไปใกล้ขอบใบ เส้นแขนงใบที่อยู่ใกล้โคน ใบมักยาว ๑ ใน ๔ ถึงครึ่งหนึ่งของความยาวแผ่นใบ มีต่อม ผิวมันขนาดเล็กที่ซอกระหว่างเส้นกลางใบกับโคนเส้น แขนงใบเส้นล่างสุดที่อยู่ใกล้โคนใบ พบน้อยที่อยู่ตามบาง ซอกระหว่างเส้นกลางใบกับเส้นแขนงใบเส้นอื่น เส้นใบ ย่อยคล้ายขั้นบันได เห็นเด่นชัดทางด้านล่าง ก้านใบยาว ๐.๕-๒ ซม. มีขนสีน้ำตาล หูใบหุ้มยอดอ่อนรูปไข่แกมรูป ใบหอก ยาว ๐.๕-๑.๕ ซม. สีน้ำตาลหรือสีน้ำตาลอมเหลือง ค่อนข้างติดทนหรือร่วงง่าย
     ดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกคล้ายผลรวมใน โพรงฐานช่อดอก มักออกเดี่ยวตามซอกใบหรือออกตาม กิ่งสั้นดูคล้ายออกใต้ใบ ช่อดอกเป็นกระเปาะ รูปทรงเกือบ กลม ทรงรูปไข่กลับ หรือรูปทรงรี กว้าง ๒.๕-๕ ซม. โคน กระเปาะไม่คอดเป็นก้านหรือคอดเรียวคล้ายก้านยาวได้ ถึง ๑.๕ ซม. มีขนนุ่มหนาแน่นสีน้ำตาล ปลายกระเปาะ มีช่องเปิดกว้าง ๓-๔ มม. ก้านช่อยาว ๑.๕-๔ ซม. ใบประดับ ๓ ใบ ยาว ๓-๕ มม. ดอกมีจำนวนมากและมี ขนาดเล็กมาก อยู่ค่อนข้างหนาแน่นภายในโพรงฐานช่อ ดอก แต่ละดอกมีกลีบรวมสีแดง ช่อดอกเพศผู้มีดอกเพศ ผู้ที่สมบูรณ์ และมีดอกเพศเมียที่เป็นหมันซึ่งมีก้านยอด เกสรเพศเมียสั้น ช่อดอกเพศเมียมีดอกเพศเมียที่สมบูรณ์ ซึ่งมีก้านยอดเกสรเพศเมียยาว และมักมีดอกไร้เพศปะปน อยู่ด้วย ดอกเพศเมียมีรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๑ ช่อง มี ออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียติดด้านข้างของรังไข่ เกลี้ยง ยอดเกสรเพศเมียเป็นรูปลิ่มแคบ
     ผลแบบผลรวมในโพรงฐานช่อดอก รูปทรงเกือบ กลม ทรงรูปไข่กลับ หรือรูปทรงรี กว้าง ๒.๕-๕ ซม. สุก สีเหลืองอมเขียว สีเหลือง หรือสีแดง มีขนนุ่มสีน้ำตาล หนาแน่น ผลย่อยแบบผลแห้งเมล็ดล่อน ขนาดเล็ก มีจำนวนมาก
     เดื่อขุนตาลมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศ ไทยทางภาคเหนือ พบตามป่าดิบ ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับ ทะเลถึงประมาณ ๑,๓๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเกือบ ตลอดปี ในต่างประเทศพบที่จีน (ยูนนาน) และลาว.