จ้ำเครือขน

Ardisia rosea King et Gamble

ไม้พุ่มถึงไม้ต้นขนาดเล็ก กิ่งรูปทรงกระบอกหรือเป็นเหลี่ยม เมื่ออ่อนมีขนสีน้ำตาลแดง กิ่งแก่ค่อนข้างเกลี้ยง ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีแกมรูปขอบขนาน ช่อดอกคล้ายช่อซี่ร่มเชิงประกอบ ช่อย่อยแบบช่อซี่ร่ม ออกตามปลายกิ่ง มีขนสั้นสีน้ำตาลแดง ก้านดอกสีขาวหรือสีชมพู ดอกสีชมพูถึงสีม่วง ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงค่อนข้างกลม ผิวมีต่อมโปร่งแสง ผลสุกสีคล้ำค่อนข้างดำ เมล็ดรูปคล้ายผล มี ๑ เมล็ด

จ้ำเครือขนเป็นไม้พุ่มถึงไม้ต้นขนาดเล็ก สูง ๑.๕-๔ ม. กิ่งรูปทรงกระบอกหรือเป็นเหลี่ยม เมื่ออ่อนมีขนสีน้ำตาลแดง กิ่งแก่ค่อนข้างเกลี้ยง เมื่อแห้งสีน้ำตาลอมม่วง

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง ๒-๔ ซม. ยาว ๕-๑๑ ซม. ปลายเรียวแหลมถึงเรียวแหลมแกมเป็นติ่งแหลม โคนแหลมหรือสอบคล้ายรูปลิ่ม ขอบหยักมน และมีต่อมใหญ่อยู่ตามมุมหยักของขอบใบ ด้านบนเกลี้ยงและเป็นมัน ด้านล่างมีเกล็ดเล็ก ๆ สีน้ำตาลแดง เส้นแขนงใบข้างละ ๑๐-๑๔ เส้น ปลายเส้นโค้งจดกัน และมีเส้นย่อยเชื่อมถึงต่อมที่ขอบใบ ก้านใบยาว ๐.๖-๑ ซม.

 ช่อดอกคล้ายช่อซี่ร่มเชิงประกอบ ช่อย่อยแบบช่อซี่ร่ม ออกตามปลายกิ่ง มีขนสั้นสีน้ำตาลแดง ก้านช่อยาว ๐.๕-๑ ซม. ช่อย่อยยาว ๑-๔ ซม. แต่ละช่อย่อยมี ๒-๗ ดอก ก้านดอกสีขาวหรือสีชมพู ยาว ๑.๕-๒ ซม.กลีบเลี้ยงยาวประมาณ ๑ มม. ติดทน โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็นแฉกเล็กมาก ๕ แฉก รูปสามเหลี่ยมถึงรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ปลายมน ค่อนข้างเกลี้ยง ไม่มีต่อมโปร่งแสง กลีบดอกสีชมพูถึงสีม่วงยาว ๖-๘ มม. โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปใบหอกแกมรูปไข่ กว้างประมาณ ๒.๕ มม.ยาวประมาณ ๖ มม. ปลายแหลม มีต่อมสีม่วงประปราย


เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ติดที่โคนหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูสั้น อับเรณูรูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน ยาวประมาณ ๓.๕ มม. ปลายเป็นติ่งแหลมอ่อน ด้านหลังมีต่อมโปร่งแสง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๑ ช่อง มีออวุลตั้งแต่จำนวนน้อยถึงมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียวยาวประมาณ ๕.๕ มม. ยอดเกสรเพศเมียเล็กแหลม

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงค่อนข้างกลมเส้นผ่านศูนย์กลาง ๖-๗ มม. ผิวมีต่อมโปร่งแสงกระจายทั่วไป ผลสุกสีคล้ำค่อนข้างดำ เมล็ดรูปคล้ายผล มี ๑ เมล็ด

 จ้ำเครือขนมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ พบขึ้นตามป่าดิบ ที่สูงจากระดับทะเล ๖๐๐-๑,๓๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนตุลาคมถึงพฤษภาคม ในต่างประเทศพบที่มาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
จ้ำเครือขน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Ardisia rosea King et Gamble
ชื่อสกุล
Ardisia
คำระบุชนิด
rosea
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- King, George
- Gamble, James Sykes
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- King, George (1840-1909)
- Gamble, James Sykes (1847-1925)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางจารีย์ บันสิทธิ์