ชื่ออื่น ๆ

ย่านรวด (สุราษฎร์ธานี)

     ดูกไก่ย่านชนิดนี้เป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง ๒ ม. กิ่งแก่ เกลี้ยง เปลือกสีน้ำตาล
     ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปรี รูปรีแกม รูปขอบขนาน รูปใบหอก หรือรูปไข่ กว้าง ๔-๖.๕ ซม. พบ น้อยที่กว้าง ๑ ซม. ยาว ๘.๕-๑๗ ซม. พบน้อยที่ยาว ๔ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบ หนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนและด้านล่างเกลี้ยง เป็นมัน เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๘ เส้น ปลายเส้นโค้งจดกับเส้นถัด ไปใกล้ขอบใบคล้ายเป็นเส้นขอบใน เห็นชัดทางด้านล่าง เส้นใบย่อยแบบร่างแห เห็นไม่ชัด ใบแห้งสีน้ำตาลอมแดง ก้านใบยาว ๑-๓ ซม. เกลี้ยง หูใบระหว่างก้านใบค่อนข้าง แนบชิดกิ่ง รูปไข่ กว้าง ๖-๗ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. ปลายแหลม ร่วงง่าย
     ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ช่อย่อยแบบช่อกระจุก ออกที่ยอดหรือตามปลายกิ่ง แกนช่อยาว ๕-๗ ซม. ก้าน ช่อยาว ๕-๖ ซม. ก้านช่อย่อยยาว ๑-๒ ซม. มีขนแข็ง ช่อย่อยมักออกตรงข้ามหรือเกือบตรงข้าม ใบประดับและ ใบประดับย่อยเล็ก ร่วงง่าย ก้านดอกยาว ๑-๒ มม. กลีบ เลี้ยงยาว ๑-๒ มม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น ปาก หลอดผายคล้ายระฆัง ปลายหยักเป็นติ่งแหลม ๕ หยัก เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน ดอกเล็ก สีขาวหรือสีขาวอมเขียว โคน เชื่อมติดกันเป็นหลอดคล้ายรูปกรวย ยาวได้ถึง ๒ มม. คอหลอดดอกมีขนแข็งสีขาวอยู่เป็นวงรอบ ปลายหลอด แยกเป็น ๕ แฉก รูปไข่ กว้างและยาว ๑-๒ มม. เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน ขอบกลีบจดกันในดอกตูม เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ติดที่คอหลอดกลีบดอก เรียงสลับกับแฉกกลีบดอก โผล่ พ้นปากหลอดดอก ก้านชูอับเรณูยาว ๐.๘-๑ มม. เกลี้ยง อับเรณูรูปไข่ กว้างประมาณ ๐.๕ มม. ยาวประมาณ ๐.๗ มม. จานฐานดอกเกลี้ยง รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียยาว ประมาณ ๑ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นพูเล็ก ๆ ๒ พู ยาว ประมาณ ๐.๒ มม.
     ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงรี กว้างประมาณ ๔ มม. ยาวประมาณ ๕ มม. เกลี้ยง สุกสีส้ม มีกลีบเลี้ยง ติดทน เมล็ดมีเกราะแข็งหุ้ม มี ๑-๒ เมล็ด
     ดูกไก่ย่านชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศ ไทยทางภาคตะวันตกและภาคใต้ พบตามป่าดิบแล้ง ที่สูง จากระดับทะเล ๓๐๐-๗๕๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือน ตุลาคมถึงธันวาคม ในต่างประเทศพบที่อินเดีย เมียนมา ภูมิภาคอินโดจีน ภูมิภาคมาเลเซีย.