ชื่ออื่น ๆ

ขี้ไต้ (ใต้); แพะ (พังงา); ยะแวง (สงขลา); ยาไอ (ปัตตานี); อินเขา (สุราษฎร์ธานี)

 ชะแองเป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง ๑๐ ม. เปลือกสีดำ สีน้ำตาลหรือสีเขียวอมเทา กิ่งมีขนสั้นนุ่ม

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่หรือรูปรี กว้าง ๓-๖ ซม. ยาว ๖-๑๕ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบมีจุดเล็ก ๆ โปร่งแสง ด้านบนสีเขียว เมื่อแห้งสีน้ำตาล เกลี้ยง ด้านล่างสีขาวแกมสีเงินหรือสีเทา มีขนคล้ายไหม เส้นโคนใบ ๓ เส้น นูนทางด้านล่าง เส้นแขนงใบจำนวนมาก เห็นชัดทางด้านล่าง เส้นขอบในข้างละ ๑ เส้น อยู่ห่างจากขอบใบประมาณ ๐.๕ มม. ก้านใบยาวประมาณ ๕ มม. มีขนสั้นนุ่ม

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ก้านช่อสั้น ยาวน้อยกว่า ๕ มม. หรือไม่มี ก้านดอกเล็กเรียว ยาวได้ถึง ๑ ซม. มีขนคล้ายไหม ดอกสีขาวหรือสีนวล ฐานดอกรูปถ้วยตื้น ๆ มีขนสั้นนุ่มกลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกับฐานดอก ปลายแยกเป็น ๔ แฉก แต่ละแฉกรูปครึ่งวงกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑.๕-๒ มม. ปลายมน มีขนคล้ายไหม กลีบดอก ๔ กลีบ แยกกันเป็นอิสระ รูปไข่ ยาวประมาณ ๔ มม. มีขนคล้ายไหม เกสรเพศผู้จำนวนมาก แยกกันเป็นอิสระ อับเรณูเล็ก สีนวล ก้านชูอับเรณูเล็กเรียว สีขาว ยาว ๒.๕-๓ มม. รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลหลายเม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเล็กเรียว ยาวประมาณ ๓ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๕-๗ มม. สีเขียว สุกสีแดงหรือสีม่วง มีขนประปราย ปลายผลมีกลีบเลี้ยงและก้านยอดเกสรเพศเมียติดทน ผลเมื่อแห้งเปราะ เมล็ดรูปเหลี่ยม มี ๓-๕ เมล็ด

 ชะแองมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้ พบตามป่าชายหาด ป่าดิบแล้งใกล้ชายฝั่งทะเล ที่สูงจากระดับทะเลได้ถึง ๑๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่เมียนมา มาเลเซีย เกาะสุมาตรา เกาะชวา และเกาะบอร์เนียว.