กระเบากลม

Hydnocarpus macrocarpa (Bedd.) Warb. subsp. burmanica Sleumer

ไม้ต้น ใบเรียงเวียน รูปขอบขนาน ดอกแยกเพศต่างต้นหรือร่วมต้น สีขาว ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามง่ามใบ ผลแบบผลแห้งไม่แตก รูปกลม มีเมล็ดมาก

กระเบากลมเป็นไม้ต้น สูง ๑๕-๒๐(-๓๐) ม. เปลือกสีเทา กิ่งมีขนกำมะหยี่

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปขอบขนาน กว้าง (๕-)๖.๕-๘(-๑๑) ซม. ยาว (๑๕-)๒๐-๓๐ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนเบี้ยว รูปลิ่มหรือมน ขอบเรียบ แผ่นใบหนา ด้านล่างตามเส้นกลางใบและเส้นแขนงใบมีขนแข็งเป็นสีเหลืองอมน้ำตาล ใบแก่เกลี้ยง เส้นแขนงใบข้างละ ๘-๙(-๑๐) เส้น เส้นใบย่อยเห็นชัดทางด้านล่าง ก้านใบบวมพองตรงส่วนที่ติดกับโคนใบ ยาว ๑.๕-๒(-๓) ซม. หูใบร่วงง่าย

 ดอกแยกเพศต่างต้นหรือร่วมต้น สีขาว กลิ่นหอมออกเป็นช่อกระจุกตามง่ามใบ ช่อดอกเพศผู้ออกตามกิ่งอ่อน มี ๒-๓ ดอก มีขนกำมะหยี่สีสนิม ก้านช่อดอกสั้นมาก ก้านดอกยาว ๖-๘ มม. กลีบเลี้ยง ๔ กลีบ รูปกลม กว้าง ๐.๘-๑ ซม. กลีบดอก ๑๒-๑๓ กลีบ รูปค่อนข้างกลมถึงรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ กว้างประมาณ ๔ มม. ยาว ๖-๗ มม. ผิวเกลี้ยงหรือมีขนสั้นนุ่ม ประมาณกลางกลีบหรือค่อนไปทางปลายกลีบมีเกล็ดที่ฐานยาวประมาณครึ่งหนึ่งหรือ ๓ ใน ๔ ของกลีบดอก มีเนื้อ ปลายแยกเป็น ๓ แฉก มีขนสีค่อนข้างแดง เกสรเพศผู้มีจำนวนมาก ก้านชูอับเรณูเกลี้ยง ช่อดอกเพศเมีย


ออกตามกิ่งแก่ มี ๒-๓ ดอก ขนาดใหญ่กว่าดอกเพศผู้ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มีขนสั้นนุ่มสีน้ำตาลปนดำ มี ๑ ช่อง มีออวุล ประมาณ ๕๐ เม็ด ติดตามแนวตะเข็บ

 ผลแบบผลแห้งไม่แตก รูปกลม สีน้ำตาล เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑๒-๑๕ ซม. ผลอ่อนค่อนข้างเกลี้ยง เมื่อแก่มีรอยย่น มีเมล็ดประมาณ ๕๐ เมล็ด ติดกันแน่น รูปหลายเหลี่ยม กว้างประมาณ ๓.๕ ซม. ยาวประมาณ ๒ ซม.

 กระเบากลมมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันตกเฉียงใต้และภาคใต้ ขึ้นตามป่าดิบและป่าเบญจพรรณ ที่สูงตั้งแต่ระดับน้ำทะเลจนถึงประมาณ ๙๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่พม่าและเวียดนามตอนใต้.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
กระเบากลม
ชื่อวิทยาศาสตร์
Hydnocarpus macrocarpa (Bedd.) Warb. subsp. burmanica Sleumer
ชื่อสกุล
Hydnocarpus
คำระบุชนิด
macrocarpa
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Beddome, Richard Henry
- Warburg, Otto
ชื่อชนิดย่อย (ถ้ามี)
subsp. burmanica
ชื่อผู้ตั้งชนิดย่อย (ถ้ามี)
- Sleumer
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Beddome, Richard Henry (1830-1911)
- Warburg, Otto (1859-1938)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางสาวกัลยา ภัทรหิรัญกนก