คำสี

Lasianthus stipularis Blume

ไม้พุ่ม กิ่งและลำต้นอ่อนเป็นเหลี่ยม ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามในระนาบเดียวกัน รูปไข่กลับถึงรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ หูใบระหว่างก้านใบรูปไข่กว้าง ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ดอกสีขาวหรือเขียวอ่อน ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงกลมถึงทรงรื แก่จัดสีน้ำเงิน ปลายผลมีกลีบเลี้ยงติดทนเมล็ดมีเกราะแข็ง มี ๔(-๕) เมล็ด

คำสีเป็นไม้พุ่ม สูง ๑-๒ ม. กิ่งและลำต้นอ่อนเป็นเหลี่ยม ปล้องยาว ๕-๗ ซม. ผิวเรียบ เมื่อยังอ่อนมีขนประปราย เนื้อไม้บริเวณกลางลำต้นหรือกิ่งอ่อนมีสีขาวนวล และมักเป็นโพรงตามยาวเมื่อแห้ง

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามในระนาบเดียวกัน รูปไข่กลับถึงรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ กว้าง ๒.๕-๖.๕ ซม. ยาว ๗-๑๖ ซม. ส่วนปลายผายกว้างแล้วหยักคอดเป็นติ่งเรียวแหลมถึงยาวคล้ายหาง โคนสอบ มน และมักเบี้ยวเล็กน้อย ขอบเรียบหรือเป็นคลื่นบ้างเล็กน้อย แผ่นใบ ค่อนข้างบาง เกลี้ยงหรือเกือบเกลี้ยง ด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีขาวหรือเขียวอ่อน เส้นแขนงใบข้างละ ๙-๑๕ เส้น ปลายเส้นโค้งจรดกับเส้นถัดขึ้นไปก่อนถึงขอบใบ เส้นใบย่อยแบบขั้นบันได เรียงถี่และเห็นชัดทางด้านล่างก้านใบยาวประมาณ ๑ ซม. หูใบระหว่างก้านใบรูปไข่กว้าง กว้าง และยาว ๑-๑.๕ ซม. ขอบหยักหรือเป็นคลื่นไม่เป็นระเบียบ มีขนประปราย และมีเกล็ดสีขาวนวล

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ มีก้านสั้นมาก ใบประดับและใบประดับย่อยรูปใบหอก ยาวได้ถึง ๑.๕ ซม. ขอบมีขนครุยหนาแน่น ดอกสีขาว ก้านดอกสั้นมาก กลีบเลี้ยงเล็กมาก สีเขียวอ่อน โคนเชื่อมติดกันเป็น


รูปกรวย ปลายแยกเป็นแฉกไม่เป็นระเบียบ (๓-)๔-๕(-๗) แฉก มีขนทางด้านนอก กลีบดอกสีขาว โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวไม่เกิน ๑ ซม. ปลายแยกเป็นแฉกเล็ก ๔(-๕) แฉก มีขนอุยบริเวณคอหลอด เกสรเพศผู้ ๔(-๕) เกสร ติดบริเวณใกล้ปากหลอดด้านใน ก้านชูอับเรณูสั้นมาก อับเรณูรูปเรียวแคบ รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ รูปรี มี ๔(-๕) ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงกลมถึงทรงรี เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๕ มม. แก่จัดสีน้ำเงินปลายผลมีกลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดมีเกราะแข็งหุ้ม มี ๔(-๕) เมล็ด

 คำสีมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงใต้และภาคใต้ พบขึ้นตามชายป่าดิบที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๒๐๐-๔๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่พม่าและภูมิภาคมาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
คำสี
ชื่อวิทยาศาสตร์
Lasianthus stipularis Blume
ชื่อสกุล
Lasianthus
คำระบุชนิด
stipularis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1796-1862)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.จำลอง เพ็งคล้าย