กระเทียมเถา

Mansoa alliacea (Lam.) A.H.Gentry

ไม้เถาเนื้อแข็ง กิ่งอ่อนสี่เหลี่ยม มีมือจับ ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ เรียงตรงข้าม ใบย่อยรูปรีหรือรูปไข่ ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามง่ามใบ ช่อย่อยแบบช่อกระจุก ดอกรูปกรวย สีม่วงและสีจางก่อนโรย ฝักแบน รูปขอบขนานแก่จัดแตกตามรอยประสาน เมล็ดมีปีกบาง

 กระเทียมเถาเป็นไม้เถาเนื้อแข็ง เลื้อยไปได้ไกลถึง ๑๐ ม. กิ่งอ่อนเป็นสี่เหลี่ยม สีเขียว ปลายกิ่งมีมือจับ กิ่งแก่กลม สี เทาอมน้ำตาล มีช่องอากาศกระจัดกระจายทั่วไป ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ เรียงตรงข้าม ก้านใบ ประกอบยาว ๑-๑.๕ ซม. มีใบย่อย ๒ ใบ เรียงตรงข้ามกันที่ ปลายก้านใบประกอบ รูปรีหรือรูปไข่ กว้าง ๒-๔ ซม. ยาว ๕-๙ ซม. ปลายแหลมมน โคนสอบ เส้นโคนใบ ๑ คู่ ขอบเรียบและเป็นคลื่นห่าง ๆ เล็กน้อย แผ่นใบด้านบนสีเขียวเข้ม ก้านใบย่อย ยาว ๐.๘-๑.๒ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามง่ามช่อใบ ยาว ๓-๖ ซม. ช่อย่อยแบบช่อกระจุก มีดอกจำนวนมาก เมื่อดอกบานเต็มที่พร้อมกันช่อดอกจะดูแน่นเป็นพวง สีม่วงหรือชมพูอมม่วง ต่อมาสีจะซีดลงจนเกือบเป็นสีขาวหรือชมพูอ่อน ก้านดอกยาว ๐.๘-๑.๒ ซม. กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ ยาว ๔-๕ มม. ติดกันคล้ายรูประฆัง ขอบกลีบด้านบนมันเป็นคลื่นเล็กน้อยกลีบดอก ๕ กลีบ ยาว ๔-๖ ซม. ติดกันคล้ายรูปกรวย เมื่อดอกบานเต็มที่กว้าง ๓.๕.๕ ซม. ปลายแยกเป็น ๒ ส่วน ส่วนบนมีกลีบใหญ่เป็นแผ่นกลม ๒ กลีบ ส่วนล่างมีกลีบย่น ขนาดเล็กกว่าเล็กน้อยจำนวน ๓ กลีบ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ยอดเกสรเพศเมียเป็น ๒ พู

 ฝักแบน รูปขอบขนาน กว้าง ๑.๒-๑.๕ ซม. ยาว ๑๔-๒๐ ซม. ปลายแหลม ฝักแก่จะแตกออกตามรอยประสานทั้ง ๒ ด้าน ที่กึ่งกลางผนังของฝักมีสันเป็นแนวเส้นตรงจากปลายไปสู่โคน มีเมล็ดจำนวนมาก แบน ด้านข้างมีปีกบางใสทั้ง ๒ ด้าน ขนาดของเมล็ดรวมทั้งปีกกว้าง ๑.๑-๑.๔ ซม. ยาว ๓-๔ ซม.

 กระเทียมเถาเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศเม็กซิโกจนถึงบราซิล นำมาปลูกในประเทศไทยเป็นไม้ประดับตามรั้วบ้าน ออกดอกดกเพียงปีละครั้งประมาณเดือนพฤศจิกายนจนถึงกุมภาพันธ์ ส่วนต่าง ๆ ของ ต้นโดยเฉพาะใบเมื่อนำมาขยี้ดมจะมีกลิ่นฉุนคล้ายกลิ่นกระเทียม

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
กระเทียมเถา
ชื่อวิทยาศาสตร์
Mansoa alliacea (Lam.) A.H.Gentry
ชื่อสกุล
Mansoa
คำระบุชนิด
alliacea
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Lamarck, Jean Baptiste Antoine Pierre de Monnet de
- Gentry, Alwyn Howard
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Lamarck, Jean Baptiste Antoine Pierre de Monnet de (1744-1829)
- Gentry, Alwyn Howard (1945- )
ผู้เขียนคำอธิบาย
ศ. ดร.ธวัชชัย สันติสุข