ชื่ออื่น ๆ

จากเงาะ (นราธิวาส); จากจำ (ปัตตานี, ยะลา); ซือแด (มลายู-นราธิวาส)

จากเขาชนิดนี้เป็นปาล์มต้น สูง ๘-๑๐ ม. แตกกอแน่น กอกว้างได้ถึง ๓ ม. ลำต้นทอดเลื้อยอยู่ใต้ดินยาวได้ถึง ๑.๕ ม. เส้นผ่านศูนย์กลางต้น ๑๐-๑๕ ซม. อาจมีรากค้ำยันสูงได้ถึง ๑ ม. โคนต้นมีกาบใบและก้านใบเก่าติดอยู่

 ใบประกอบแบบขนนก เรียงเวียนเป็นกระจุกที่ปลายลำต้น ตั้งชูขึ้น แต่ละต้นมีใบประมาณ ๘ ใบ กาบใบยาว ๖๐-๙๐ ซม. กาบใบและก้านใบสีเขียว มีขนสีเงินถึงสีน้ำตาล และมีหนามสีดำคล้ายเข็มประปรายยาว ๒.๕-๔ ซม. ติดเป็นกลุ่ม ๆ กลุ่มละ ๒-๓ อัน มักชี้ในแนวขึ้นลง ก้านใบยาว ๓-๕ ม. แกนกลางใบยาว ๓-๔.๕ ม. ใบย่อยแผ่กว้างออก ๒ ข้าง มีประมาณ ๑๑๐ ใบ เรียงสลับ รูปแถบยาว กว้าง ๓-๔ ซม. ยาว ๔๕-๗๐ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ มีขนแข็งคล้ายหนามตามขอบใบและเส้นใบด้านบน ไม่มีก้านใบย่อย

 ดอกสมบูรณ์เพศและดอกแยกเพศร่วมช่อ ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ตั้งตรง ออกตามซอกกาบใบใกล้ยอด ยาว ๒.๕-๓ ม. ก้านช่ออวบหนา ยาวได้ถึง ๑ ม. แกนช่อยาวได้ถึง ๑.๘ ม. ช่อดอกย่อยค่อนข้างสั้น แนบกับแกนช่อหลักดูคล้ายช่อเชิงลด ช่อย่อยชั้นที่ ๒ มี ๑๕-๒๕ ช่อ ตั้งตรง แกนช่อย่อยชั้นที่ ๒ ยาวได้ถึง ๓๐ ซม. ช่อย่อยชั้นที่ ๓ สั้น และมีจำนวนมาก ใบประดับและใบประดับย่อยเป็นกาบสีน้ำตาลซ้อนกันหนาแน่นตลอดช่อดอก อาจมีหนามประปราย ในซอกใบประดับมีดอก ๒ ดอก เป็นดอกเพศผู้และดอกสมบูรณ์เพศ ดอกเพศผู้มีกลีบเลี้ยงสีน้ำตาล โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็นแฉกแหลม ๓ แฉก หนาคล้ายแผ่นหนัง กลีบดอกสีน้ำตาล แข็งคล้ายไม้ โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น ๓ แฉก รูปขอบขนาน ยาวประมาณ ๕ ซม. ปลายแฉกเป็นหนามแหลมแข็ง ติดทน เกสรเพศผู้ประมาณ ๒๐ เกสร ติดที่ปากหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูสั้นอับเรณูรูปแถบ เกสรเพศเมียที่เป็นหมันมีขนาดเล็กดอกสมบูรณ์เพศมีกลีบเลี้ยง กลีบดอก และเกสรเพศผู้คล้ายดอกเพศผู้ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๓ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ยอดเกสรเพศเมียรูปกรวย

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง แต่ละช่อติดผลไม่มาก ผลรูปทรงรีหรือรูปกระสวย กว้าง ๕-๖ ซม. ยาว ๗-๙ ซม. ปลายคอดเป็นติ่งมน เปลือกผลหนา ๐.๕-๒ ซม. สีเหลืองอ่อน มีเส้นใยเหนียว ผิวมีเกล็ดขนาดเล็กและบาง สีน้ำตาลเข้ม ปลายเกล็ดชี้ไปทางขั้วผล ที่โคนผลมีกลีบเลี้ยงและกลีบดอกติดทน มี ๑ เมล็ด เนื้อในเมล็ดสีขาว

 จากเขาชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ พบขึ้นตามที่ลาดชันหรือสันเขาในป่าดิบชื้น ที่สูงจากระดับทะเล ๒๐๐-๘๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่มาเลเซีย

 ประโยชน์ ชนเผ่าซาไกนิยมใช้ใบมุงหลังคาซึ่งทนกว่าใบจาก ผลที่มีอายุในระยะกลางแก่กลางอ่อนมีเนื้อในเมล็ดอ่อนนุ่ม สีขาวใส รสจืด รับประทานได้คล้ายลูกจาก.