ตดหมาเป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง ๑ ม. แตกกิ่งเป็นง่าม กิ่งอ่อนมักมีคราบสีเทา กิ่งแก่เกือบเกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ใบที่อยู่ตรงข้ามมักมีขนาดไม่เท่ากัน รูปไข่ รูปไข่แกมรูปรี หรือรูปรี กว้าง ๒.๕-๕.๕ ซม. ยาว ๕-๑๐ ซม. ปลายเรียวแหลมหรือยาวคล้ายหาง โคนรูปลิ่ม มักเบี้ยวเล็กน้อย ขอบเรียบ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ เมื่อขยี้ใบจะมีกลิ่นคล้ายกำมะถัน เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้านและมีต่อมสีดำขนาดเล็กกระจายตามเส้นแขนงใบ เส้นกลางใบนูนเล็กน้อยทางด้านบน นูนเด่นชัดทางด้านล่าง เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๘ เส้น เส้นใบย่อยแบบร่างแห ทั้งเส้นแขนงใบและเส้นใบย่อยเห็นชัดทั้ง ๒ ด้าน ก้านใบยาว ๐.๕-๑ ซม. เรียบหรือเป็นร่องตื้นทางด้านบน มีขนสีน้ำตาลแดงหนาแน่น หูใบระหว่างก้านใบรูปสามเหลี่ยมกว้าง ยาวประมาณ ๔ มม. มักเป็นฝอยลึกหรือเป็นเส้น ๓-๕ เส้น โคนเชื่อมติดกัน มีหนามแข็งสีอ่อนที่โคนด้านใน เห็นชัดเมื่อหูใบร่วง

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ไร้ก้าน ออกที่ปลายกิ่ง ใบประดับรูปไข่ รูปแถบ หรือรูปแถบแกมรูปใบหอก ยาวได้ถึง ๕ มม. ใบประดับและใบประดับย่อยร่วงง่าย ก้านดอกยาว ๑-๕ มม. ดอกเล็ก สีขาว กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นรูประฆังหรือรูปกรวย ยาว ๑.๕-๒ มม. ปลายแยกเป็นแฉกเล็ก ๔-๕ แฉก ขนาดเกือบเท่ากัน แต่ละแฉกรูปไข่หรือรูปสามเหลี่ยม ปลายแหลมหรือมน มีขนสั้นนุ่มและต่อมขนาดเล็กสีน้ำตาลทั้ง ๒ ด้าน กลีบดอกยาว ๒.๕-๕ มม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปกรวย ปลายแยกเป็น ๔ แฉก พบบ้างที่มี ๕ แฉก แต่ละแฉกรูปไข่ ปลายมน ผิวด้านนอกหลอดและแฉกกลีบดอกมีขนสั้นประปราย คอหลอดดอกมีขนอุยสีขาวหนาแน่น เกสรเพศผู้ ๔ เกสร พบบ้างที่มี ๕ เกสร ก้านชูอับเรณูสั้น ติดที่คอหลอดดอกหรือต่ำกว่าคอหลอดดอก ยาวพ้นหรือไม่พ้นหลอดดอก อับเรณูทรงรูปไข่ รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ ทรงรูปไข่กลับหรือรูปทรงเกือบกลม เกลี้ยงหรือมีขนและต่อมสีเหลืองประปราย มี ๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียวยาว ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็นแฉกสั้น ๒ แฉก ยาวพ้นหรือไม่พ้นหลอดดอก

 ผลคล้ายผลผนังชั้นในแข็ง ทรงรูปไข่กลับหรือรูปทรงเกือบกลม มีวงกลีบเลี้ยงติดทนที่ปลายผล เกลี้ยง มักมีนวล สุกสีน้ำเงินเข้ม เนื้อบาง ผนังหุ้มเมล็ดมีขนาดเล็กและแข็ง เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๕ มม. มีเมล็ด ๒ เมล็ด

 ตดหมาเป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันออกและภาคกลาง พบตามป่าดิบแล้งบริเวณเขาหินปูน ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลปานกลางจนถึงประมาณ ๑๐๐ ม. ออกดอกเดือนกุมภาพันธ์ถึงมิถุนายน เป็นผลเดือนเมษายนถึงตุลาคม.