ฆ้องคู่

ฆ้องที่ใช้ตีกำกับจังหวะ (ดู ฆ้อง ประกอบ) ชุดหนึ่งมี ๒ ลูก จึงเรียกว่า “ฆ้องคู่” ฆ้องทั้ง ๒ ลูกมีขนาดต่างกันเล็กน้อย ลูกใหญ่กว้างประมาณ ๑๖ เซนติเมตร และลูกเล็กกว้างประมาณ ๑๔ เซนติเมตร เทียบเสียงให้ลูกใหญ่มีเสียงต่ำ ลูกเล็กมีเสียงสูง ห่างกันเป็นคู่ ๖ บ้าง คู่ ๕ บ้าง การเทียบเสียงใช้แต่ความหนาบางให้ได้เสียงโดยไม่ต้องใช้เครื่องถ่วงเสียง ฆ้องทั้ง ๒ ลูก เจาะรูตรงใบฉัตรลูกละ ๔ รู ร้อยด้วยหนัง ซึ่งตัดเป็นเส้นเล็ก ๆ ตีให้เป็นเกลียว ผูกกับรางไม้สั้น ๆ สำหรับเป็นเครื่องอุ้มเสียง ให้กังวาน โดยให้ปุ่มฆ้องอยู่ด้านบนเพื่อให้ตีสะดวก ไม้ตีทำด้วยแผ่นหนังวัว หรือหนังควายหนา ๆ ตัดเป็นวงกลม กว้างประมาณ ๖ เซนติเมตร เจาะรูตรงกลางใส่ก้านไม้ยาวประมาณ ๑๗ เซนติเมตร สำหรับถือตี ฆ้องคู่นี้เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้รวมกับกลองชาตรี โทน ฉิ่ง และกรับ สำหรับบรรเลงในการแสดงหนังตะลุงและละครโนราชาตรี เรียกว่า “วงปี่พาทย์ชาตรี” นัยว่าสมัยโบราณเรียกว่า “วงปี่พาทย์อย่างเบา” อันเป็นต้นกำเนิดของวงปี่พาทย์เครื่องห้า ซึ่งเรียกว่า “วงปี่พาทย์อย่างหนัก”