ส่วนสัดและลักษณะการเคลื่อนไหวของการดำเนินทำนองและลำนำที่ดำเนินไปในลักษณะต่าง ๆ จะสังเกตได้จากเสียงสูง-ต่ำ สั้น-ยาว หนัก-เบา ที่ผู้แต่งหรือผู้บรรเลงได้ประดิษฐ์เรียบเรียงขึ้น เมื่อเวลาทำนองเพลงดำเนินไป อาจทำให้ผู้ฟังคิดเปรียบเทียบวาดเป็นรูปร่างขึ้นในความรู้สึกได้ ถ้าทำนองเรียบ ๆ พื้น ๆ ก็เป็นเสมือนเส้นตรง ถ้ามีการเคลื่อนไหวให้ทำนองพลิกแพลงออกไปก็อาจคล้ายคลึงกับรูปเส้นคดโค้งไปมา หรือถ้าเป็นทำนองโลดโผนมาก ๆ ก็อาจเป็นรูปอย่างเส้นกราฟก็ได้ ลักษณะของส่วนสัดและการเคลื่อนไหวเหล่านี้คือ “ลีลา” เพลงจะไพเราะหรือเร้าความรู้สึกได้เพียงใดก็ขึ้นอยู่ที่ลีลาเป็นสำคัญ