ปี่มอญ

ปี่ชนิดหนึ่ง ลักษณะเป็น ๒ ท่อนเหมือนปี่ชวา (ดู ปี่ชวา ประกอบ) แต่ขนาดใหญ่และยาวกว่า ท่อนเลาปี่ทำด้วยไม้จริงกลมเรียว ยาวประมาณ ๕๐ เซนติเมตร ต่ำจากหัวเลาปี่ลงมาประมาณ ๖ เซนติเมตร กลึงเป็นลูกแก้วคั่น ด้านหน้าเจาะรูเรียงนิ้ว ๗ รู ด้านหลังเจาะรูนิ้วค้ำ ๑ รู ส่วนท่อนลำโพงยาวประมาณ ๒๓ เซนติเมตร ทำด้วยทอง เหลืองหรือโลหะอย่างอื่น และทำเป็นลูกแก้วคั่นกลางเหมือนกัน ปากลำโพงกว้าง ๑๐ เซนติเมตร มีใบบานกางออกเป็นรัศมีกว้างประมาณ ๖ เซนติเมตร โดยรอบ ตามปรกติเลาปี่กับลำโพงที่สอดสวมเข้าด้วยกันนั้นหลวมหลุดออกจากกันได้ง่าย จึงต้องมีเชือกเส้นหนึ่งผูกลำโพงท่อนบนแล้วโยงมาผูกกับตัวเลาปี่ตอนบนเหนือลูกแก้ว ผูกเคียนเป็นทักษิณาวรรตด้วยวิธีผูกเชือกที่เรียกว่า “ผูกเงื่อนสันปลาช่อน” เนื่องจากปี่มอญใหญ่และยาวกว่าปี่ไฉนและปี่ชวา กำพวดของปี่จึงยาวไปด้วยตามส่วน คือยาวประมาณ ๘๙ เซนติเมตร และใหญ่กว่ากำพวดปี่ชวาเล็กน้อย มีแผ่นกะบังลมสำหรับกันริมฝีปากผู้เป่าเช่นเดียวกับปี่ไฉนและปี่ชวา

 ปี่มอญใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์มอญ มีปรากฏในหมายรับสั่งสมัยก่อน เรียกว่า “ปี่พาทย์รามัญ” (ดู ปี่พาทย์ ประกอบ)