อัตราประเภทหนึ่ง (ดู อัตรา ประกอบ) เป็นหน้าทับที่มีจังหวะสั้น ๆ เช่น หน้าทับปรบไก่อัตราชั้นเดียว หน้าทับสองไม้ อัตราชั้นเดียว ส่วนเพลงอัตราชั้นเดียวก็มีประโยคและวรรคตอนสั้น ๆ เช่นเดียวกัน การบรรเลงและขับร้องเพลงอัตราชั้นเดียวนี้ต้องดำเนินจังหวะค่อนข้างเร็ว

 เพลงที่เรียกว่า “เพลงเร็ว” ซึ่งวงปี่พาทย์ใช้บรรเลงในการแสดงโขนละครทำนองเพลงที่ระนาดหรือฆ้องวงบรรเลงก็ดี หน้าทับที่ตะโพนตีก็ดี ล้วนเป็นอัตราชั้นเดียวประเภทสองไม้ทั้งสิ้น ส่วนเพลงประเภทปรบไก่ชั้นเดียว ใช้ขับร้องและบรรเลงกันอยู่ทั่วไป เช่น เพลงหกบท อัตราชั้นเดียว เพลงตวงพระธาตุ อัตราชั้นเดียว

 เพลงอัตราชั้นเดียวทั้งประเภทปรบไก่และสองไม้ดังกล่าวนับเป็นเพลงรุ่นแรกของดนตรีไทย และมิได้หมายความว่า เพลงทุกเพลงจะต้องมีอัตราชั้นเดียวก่อนแล้วจึงเกิดอัตรา ๒ ชั้น และอัตรา ๓ ชั้น เพลงบางเพลงอาจเกิดอัตรา ๒ ชั้นหรืออัตรา ๓ ชั้นขึ้นก่อนอัตราชั้นเดียวก็ได้