ลักษณะทั่วไป เป็นนกกระทา ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของไทย วัดจากปลายปากถึงปลายหางยาวประมาณ ๓๕ เซนติเมตร ปากยาวโค้ง ลำตัวอ้วนป้อม หางสั้น ขาสั้นมีเดือยข้างละ ๑ เดือย ตัวผู้ลำตัวตอนบนสีน้ำตาลเข้มประดำ ตอนล่างสีเหลืองอ่อน หัวสีน้ำตาลแดง ขนคลุมกระหม่อมสีน้ำตาล เข้ม ที่คอมีแถบสีเทา ตัวเมียคอสีน้ำตาลแดง
ไก่นวลอยู่รวมกันเป็นฝูงเล็ก ๆ ตามป่าไม้ พุ่มไม้เชิงเขาซึ่งเป็นที่แห้ง กินแมลง หนอน และผลไม้ ชีวิตความเป็นอยู่และการผสมพันธุ์มีลักษณะคล้ายคลึงกับไก่จุก
ในประเทศไทยพบไก่นวลเฉพาะทางภาคใต้ นอกจากนี้ยังพบในประเทศมาเลเซีย เกาะสุมาตรา และบอร์เนียวตะวันตก
เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองของประเทศไทย.