กวาง

ชื่อสามัญ
Deer

ลักษณะทั่วไป เป็นสัตว์กีบคู่ มี ๔ กระเพาะ จัดเป็นสัตว์เคี้ยวเอื้อง ตัวผู้มีเขา ตัวเมียไม่มีเขา นอกจากเรนเดียร์ [Rangifer tarandus (Linn.)] ทั้งตัวผู้และตัวเมียมีเขาเหมือนกัน วอเตอร์เดียร์ (Hydropotes inermis Swinhoe) กับกวางชะมด (Moschus spp.) ทั้งตัวผู้และตัวเมียไม่มีเขา แต่ตัวผู้มีเขี้ยวบนใหญ่ เขากวางเป็นแท่งตัน กวางผลัดเขาทุกปีส่วนใหญ่ในระหว่างเดือนมีนาคมถึงเดือน เมษายน โดยเขาจะแยกตัวหลุดออกมาจากตอเขา (pedicle) ซึ่งเป็นส่วนที่อยู่ติดกับหัวไปตลอดชีวิต เมื่อเขาหลุดไปผิวหนังบริเวณรอบ ๆ ตอเขาจะเจริญขึ้นมาปิดแผลภายใน ๔-๕ วัน เลือดจะเริ่มเข้าไปหล่อเลี้ยงพร้อมกับมีสารประกอบของแคลเซียมพอกสะสมขึ้น เขาใหม่คลุมด้วยหนังนุ่ม ๆ และขนสั้น ๆ สีน้ำตาลลักษณะเหมือนผ้ากำมะหยี่ เขาลักษณะนี้เรียกว่า “เขากวางอ่อน” ซึ่งหักได้ง่าย เมื่อหักจะมีเลือดออก บางตัวอาจถึงตายได้ถ้าเลือดออกไม่หยุด กวางในระยะที่มีเขาอ่อนจึงมักอยู่ในป่าโล่งหรือที่โล่งแจ้ง หลีกเลี่ยงไม่เข้าไปในป่าทึบหรือป่าหนาม เมื่อสิ้นสุดฤดูฝน เขาจะแข็งขึ้นและมีสารประกอบของแคลเซียมมาพอกเป็นวงแหวนขรุขระตรงโคนเขาแต่ละข้าง วงแหวนดังกล่าวจะรัดตรงรอยต่อระหว่างเขากับตอเขา ทำให้เส้นเลือดซึ่งมาเลี้ยงหนังที่หุ้มเขาตีบตัน หนังจะแห้งลงและหลุดลอกออกจากแกนเขา ระยะนี้กวางจะคันเขามาก จึงถูเขากับต้นไม้เพื่อให้หนังหลุด เมื่อหนังหุ้มหลุด จะเห็นเขามีสีขาวและขรุขระ แต่หลังจากนั้นกวางจะใช้เขาถูกับต้นไม้หรือต่อสู้กันจนเขาเรียบ
     กวางมีรูปร่างเพรียว คอยาว ขายาว หางสั้น ตัวเมียเล็กกว่าตัวผู้ กวางมีต่อมน้ำตาขนาดใหญ่ใต้ขอบตาด้านในของแต่ละข้างและยังมีต่อมที่อยู่ระหว่างกีบ ต่อมเหล่านี้ขับสารที่มีกลิ่นแรงออกมาใช้ในการติดต่อสื่อสารกัน กวางไม่มีถุงน้ำดี (ยกเว้นกวางชะมด) มีนม ๒ คู่ (ยกเว้นกวางชะมดมี ๑ คู่) สูตรฟัน ๑/๓ ๐-๑/๑ ๓/๓ ๓/๓ * ๒ = ๓๒-๓๔
     กวางเป็นสัตว์กินพืช ได้แก่ หญ้า หน่อไม้ เปลือกไม้ ใบไม้ เป็นต้น ส่วนใหญ่มักอยู่รวมกันเป็นฝูงใหญ่ในที่ราบโล่ง แต่มีบางชนิดอยู่ตามลำพังหรืออยู่เป็นกลุ่มเล็ก ๆ เช่น กวางป่า เก้ง
     ทั่วโลกมีสัตว์จำพวกกวางประมาณ ๑๖ สกุล ที่พบในประเทศไทยมีชื่อเรียกต่าง ๆ กัน ทุกชนิดเป็นสัตว์ป่าสงวนและสัตว์ป่าคุ้มครอง ที่เป็นสัตว์ป่าสงวน ได้แก่ สมัน ซึ่งเข้าใจว่าสูญพันธุ์ไปจากโลกแล้ว ละองละมั่งและเก้งหม้อ ซึ่งยังพบอยู่บ้างในธรรมชาติ ที่เป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ได้แก่ กวางป่า เนื้อทราย และเก้ง ซึ่งยังพอมีอยู่บ้างเป็นจำนวนน้อยในธรรมชาติ.

ชื่อหลัก
กวาง
ชื่อวงศ์
Cervidae
ชื่อสามัญ
Deer
ผู้เขียนคำอธิบาย
น.สพ.อลงกรณ์ มหรรณพ
คำสำคัญ
-
แหล่งอ้างอิง
อนุกรมวิธานสัตว์ อักษร ก กองวิทยาศาสตร์ อนุกรมสัตว์ ก.1.pdf