ชื่อสามัญ

Guineafowl

ลักษณะทั่วไป เป็นนกขนาดกลาง วัดจากปลายปากถึงปลายหางยาว ๔๓-๖๒ เซนติเมตร ปากสีแดง ส่วนใหญ่มีเหนียงสีแดงกระฟ้าหรือขาวห้อยอยู่ที่จะงอยปากล่างไปถึงใต้คางข้างละเหนียง เหนียงที่คอสีเทา หัวถึงสันคอมีขนเล็กน้อยหรือไม่มีเลย ด้านข้างลำคอสีฟ้า ขนบริเวณกึ่งกลางลำคอสีเทาอมม่วง ไม่มีจุด ลำตัวป้อม ขาแข็งแรง อาจมีเดือยหรือไม่มี หางสั้นชี้ลงพื้น
     ในเวลาเช้าตรู่และเย็นไก่ต๊อกจะบินไปยังแหล่งน้ำ ตอนบ่ายจะนอนพักตามร่มไม้ กลางคืนนอนบนต้นไม้ กินเมล็ดพืช ผล ไม้ สัตว์เล็ก ๆ เช่น หอยทาก แมงมุม มด ปลวก
     ไก่ต๊อกจะขุดดินเป็นหลุมตื้น ๆ กลางพุ่มไม้หรือกอหญ้าเพื่อวางไข่ซึ่งแต่ละคราวจะมีจำนวน ๑๒-๑๕ ฟอง ตัวเมียกกไข่นานประมาณ ๒๗ วัน จึงฟักออกเป็นตัว ลูกไก่ต๊อกลำตัวสีน้ำตาลแดง มีจุดสีขาว ในระยะนี้ตัวผู้จะดูแลอยู่รอบ ๆ บริเวณ
     ไก่ต๊อกมีถิ่นกำเนิดอยู่ในทวีปแอฟริกา มีทั้งหมด ๗ ชนิด ๕ สกุล คือ
     ๑. ชนิด Phasidus niger Cassin ชื่อสามัญ Black Guineafowl ขนาดประมาณ ๔๓ เซนติเมตร ลำตัวสีดำลายน้ำตาล อาศัยอยู่ในป่าแถบเส้นศูนย์สูตร เช่น ประเทศแคเมอรูน คองโก
     ๒. ชนิด Agelastes meleagrides Bonaparte ชื่อสามัญ White-breasted Guineafowl ขนาดประมาณ ๔๘ เซนติเมตร หัวสีแดงไม่มีขน ขนบริเวณหลังตอนหน้าและอกสีขาว ขนตาม ลำตัวสีดำ พบในประเทศไลบีเรีย และกานา
     ๓. ชนิด Guttera plumifera (Cassin) ชื่อสามัญ Plumed Guineafowl ขนาดประมาณ ๕๒ เซนติเมตร มีพู่ขนบนหัว ลักษณะเป็นเส้นตรงคล้ายแปรง ขนตามลำตัวสีเทา มีลายจุดขาวลักษณะคล้ายลูกปัด พบในประเทศแคเมอรูน และกาบอง
     ๔. ชนิด Guttera pucherani (Hartlaub) ชื่อสามัญ Kenya Crested Guineafowl ขนาดประมาณ ๕๒ เซนติเมตร มีพู่ขนบนหัวเหมือนชนิดที่ ๓ แต่ขนจะงอโค้งมาทางด้านหน้า ขนตามลำตัวสีเทา มีลายจุดขาว พบในประเทศเคนยา และแทนซาเนีย
     ๕. ชนิด Guttera edouardi (Hartlaub) ชื่อสามัญ Crested Guineafowl ขนาดประมาณ ๕๓ เซนติเมตร พบในทวีปแอฟริกาด้านตะวันออกและด้านตะวันตก
     ๖. ชนิด Acryllium vulturinum (Hardwicke) ชื่อสามัญ Vulturine Guineafowl ขนาดประมาณ ๖๒ เซนติเมตร หัวไม่มีขน ไม่มีพู่ขนหรือหงอนแข็ง แต่จะมีขนสีดำ ขาว ฟ้า ยาวพลิ้วจากลำคอลงมาคลุมหลังและอก อกสีฟ้า ขนตามลำตัวสีเทาจุดขาว ขอบปีกสีม่วง ใต้ท้องสีดำ กลางหางมีขนปลายแหลม ๒ เส้นยาวยื่นออกมามากกว่าเส้นอื่น ๆ พบในประเทศเอธิโอเปีย โซมาเลีย และแทนซาเนีย

     ๗. ชนิด Numida meleagris (Linn.) ชื่อสามัญ Helmeted Guineafowl ขนาดประมาณ ๕๕ เซนติเมตร ขนตามลำตัวสีเทา บนหัวมีหงอนแข็งสีน้ำตาลเอนไปข้างหลัง ยาว ๒-๒.๕ เซนติเมตร พบทั่วไปในทวีปแอฟริกา เป็นชนิดที่รู้จักกันทั่วไปและนำเข้ามาเลี้ยงในประเทศไทย.