ลักษณะทั่วไป เป็นปลาน้ำจืด เท่าที่เคยมีรายงานความยาวตลอดตัวยาวได้ถึง ๑๔.๖ เซนติเมตร โดยทั่วไปพบขนาดยาว ๖-๗ เซนติเมตร ลำตัวแบนข้างมาก ไม่มีเกล็ด ส่วนหัวเป็นรูปกรวย จะงอยปากแบนจากบนลงล่าง กล้ามเนื้อโปร่งใสแลเห็นโครงกระดูกและอวัยวะภายใน หนวดคู่ที่อยู่เหนือริมฝีปากบนปลายยาวเกือบถึงกึ่งกลางของครีบก้น คู่ที่อยู่ใต้ริมฝีปากล่างสั้นกว่าเส้นผ่านศูนย์กลางตา กระพุ้งแก้มมีกระดูก ๘-๙ ชิ้น ครีบหลังไม่เจริญ เป็นก้านครีบ ๑ หรือ ๒ ก้านอยู่ค่อนไปทางหัว ครีบท้องเล็ก มีก้านครีบ ๖-๗ ก้านโดยจุดเริ่มต้นของครีบท้องอยู่เยื้องหลังตำแหน่งครีบหลังเล็กน้อย ครีบก้นยาวจากรูก้นถึงโคนครีบหาง มีก้านครีบ ๕๕-๖๘ ก้าน ครีบหางแยกเป็น ๒ แฉกลึก ปลายแฉกแหลม
ปลาก้างพระร่วงลอยตัวเชิดหน้าอยู่เป็นฝูงอย่างสงบตามที่ร่ม โดยหันไปในทิศทางเดียวกัน และทิ้งระยะห่างแต่ละตัว หนวดที่ริมฝีปากบนชี้ไปข้างหน้าเฉียงขึ้นเล็กน้อย ส่วนท้ายของลำตัวพลิ้วอยู่เสมอ เมื่อตกใจจะหันกลับเปลี่ยนทิศทางอย่างรวดเร็ว เป็นปลาที่มีนิสัยรักสงบไม่ระรานปลาชนิดอื่น แต่ตกใจง่าย ขณะขนย้ายมักเกิดการคดโค้งของสันหลังซึ่งจะกลับยืดตรงได้ในเวลาต่อมา ปลาชนิดนี้กินแพลงก์ตอนสัตว์และตัวอ่อนของแมลง นิยมเลี้ยงเป็นปลาสวยงามโดยให้กินไรน้ำและลูกน้ำ
ในประเทศไทยพบปลาก้างพระร่วงตามธารน้ำไหลแถบเชิงเขาในภาคตะวันออกและภาคใต้ แม่น้ำยม แม่น้ำป่าสัก แม่น้ำนครนายก และแม่น้ำเจ้าพระยา ต่างประเทศพบในประเทศอินโดนีเซีย ตามแม่น้ำในเกาะชวา บอร์เนียว และสุมาตรา ปลาที่ซื้อขายกันเป็นปลาที่จับมาจากแหล่งน้ำตามธรรมชาติ ชาวยุโรปและอเมริกันนิยมเลี้ยงปลาชนิดนี้มาก
ชาวจังหวัดสุโขทัยมีนิทานเล่าว่า พระร่วงเจ้าเสวยปลาแล้วทรงทิ้งก้างปลาลงในน้ำ ด้วย อำนาจวาจาสิทธิ์ของพระองค์ ปลาซึ่งเหลือแต่ก้างนั้นกลับมีชีวิตขึ้นอีก จึงเรียกว่า “ปลาก้างพระร่วง” ชาวจังหวัดนครนายกเรียก “ปลากระจก” เนื่องจากลำตัวใสและแลเห็นเงาวาวที่บริเวณกระเพาะลม ชาวจังหวัดพังงาเรียก “ปลาปีศาจ” นักเลี้ยงปลาสวยงามชอบเรียกสั้น ๆ ว่า “ปลาผี”.