ชื่อวิทยาศาสตร์

Copsychus saularis (Linn.) วงศ์ Turdidae

ชื่ออื่น ๆ

นกจีแจ๊บ (ภาคเหนือ); นกจี่จู้ (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

ชื่อสามัญ

Magpie Robin, Dhyal Bird, Dyal Bird

ลักษณะทั่วไป เป็นนกกินแมลง ขนาดเล็ก วัดจากปลายปากถึงปลายหางยาวประมาณ ๒๓ เซนติเมตร ส่วนบนของลำตัวตั้งแต่ปากจนถึงปลายหางเป็นสีดำ ส่วนล่างตั้งแต่หน้าอกลงไปสีขาว หม่น ปีกมีลายพาดสีขาว ใต้หางสีขาว ตัวเมียสีซีดกว่าตัวผู้ กล่าวคือ ส่วนที่เป็นสีดำในตัวผู้จะเป็นสีเทาแก่ในตัวเมีย

     นกกางเขนบ้านมักอยู่เป็นคู่หรือกลุ่มเล็ก ๆ พบทั่วไปทุกภาคของประเทศแม้แต่ในเมืองใหญ่ ๆ มักลงดิน หากินแมลงตามสุมทุมพุ่มไม้ เรือกสวนไร่นา บางครั้งพบโฉบจับแมลงในอากาศ มักแผ่หางและกระดกขึ้น ๆ ลง ๆ ร้องเสียงสูง ๆ ต่ำ ๆ ฟังไพเราะ
     นกกางเขนบ้านทำรังตามโพรงไม้ที่ไม่สูงจากพื้นดินมากนัก บางครั้งพบทำรังตามภาชนะที่แขวนไว้ เช่น บัวรดน้ำ ตามชายคา หรือในศาลพระภูมิ ใช้เศษหญ้าแห้งหรือกิ่งไม้ขนาดเล็กเป็นวัสดุรองรัง วางไข่คราวละ ๓-๖ ฟอง ไข่สีขาวหม่นมีลายสีน้ำตาลที่ไม่เป็นระเบียบ ตัวผู้และตัวเมีย ผลัดกันกกไข่นาน ๑๒-๑๓ วัน จึงฟักออกเป็นตัว
     นกชนิดนี้มีนิสัยหวงถิ่นที่อยู่อาศัยมาก หากมีนกกางเขนบ้านตัวอื่นล้ำเข้ามาใกล้ถิ่นก็จะ ไล่ตีไปให้พ้นจากบริเวณ มีผู้นิยมจับมาเลี้ยง แต่ถ้าเลี้ยงในกรงแคบ ๆ จะมีอาการเศร้าซึม และมัก มีชีวิตรอดอยู่ได้ไม่นาน เพราะขาดอาหารที่จำเป็นบางชนิด อีกประการหนึ่งนกชนิดนี้ไม่ชอบอยู่นิ่ง ๆ ต้องกระโดดโลดเต้นอยู่ตลอดเวลาตั้งแต่เช้าจดเย็น
     นกกางเขนบ้านมักเรียกกันทั่วไปว่า นกกางเขน.