ชื่อวิทยาศาสตร์

Upupa epops Linn. วงศ์ Upupidae

ชื่ออื่น ๆ

นกหงอนชบา

ชื่อสามัญ

Hoopoe

ลักษณะทั่วไป เป็นนกขนาดกลาง วัดจากปลายปากถึงปลายหางยาวประมาณ ๒๙ เซนติเมตร ปากยาวโค้งสีดำ มีหงอนสีส้มตอนปลายสีดำ ลักษณะคล้ายหมวกอินเดียนแดง ลำตัวสีน้ำตาลอมเหลือง มีลายสีดำสลับน้ำตาลอ่อนตามขวางลำตัว ทั้งตัวผู้และตัวเมียมีลักษณะคล้ายกัน
     นกกะรางหัวขวานมักหากินตามที่โล่ง ขณะเดินจะส่ายหัวไปมาพร้อมกับใช้ปากแทงลงไปในร่องหรือรูบนพื้นดินซ้ำ ๆ กัน เพื่อจิกกินตัวแมลงหรือหนอน ร้องเสียงดัง “ฮู โป โป” ทำรังในซอกไม้ โพรงไม้ ซอกกำแพงเก่า ๆ สร้างรังด้วยฟางและเศษขน เป็นรังที่สกปรกมาก ภายในรังมีทั้งเศษอาหารและขี้ของมันเอง วางไข่คราวละ ๕-๖ ฟอง ไข่สีฟ้าซีด ตัวเมียทำหน้าที่กกไข่ ตัวผู้คอยหาอาหารมาให้ ใช้เวลาฟักประมาณ ๑๘ วัน
     นกชนิดนี้มักไม่อาบน้ำแต่จะเกลือกทรายร้อน ๆ แทน ตัวเมียมีกลิ่นเหม็นมาก กลิ่นนี้ออกมาจากต่อมน้ำมันเวลาไซ้ขน เชื่อกันว่า ใช้ป้องกันตัวไม่ให้สัตว์อื่นเข้าใกล้
     นกกะรางหัวขวานอยู่ตามทุ่งนาที่พอมีต้นไม้อยู่บ้าง อาจอยู่รวมกันเป็นฝูง พบทั่วทุกภาค
     เป็นสัตว์คุ้มครองของประเทศไทย.